Batı Afrika'daki Devrimin Nedeni

Bu yazıyı hazırlayan doktora öğrencisi Abdoul Maguidou Sawadogo ve metin düzeltmesi yapan ORSAM uzmanı Yusuf Yıldırım’a teşekkür ederim.
2010 yılının başından itibaren Batı Afrika bölgesi, bölge devletlerinin altını oyan terör tehditlerinde bir artışla karşı karşıyadır. Nijerya'dan Boko Haram tehdidiyle gelen kriz, 2013 yılında kuzey Mali'nin ayrılma arzusuyla yeni bir boyut kazandı ve kuzeydeki Tevarik grupları, bugün en heybetlisi Azawad Hareketi'nin koordinasyonu olan bir hareket oluşturdu. Bu hareket Mali'nin bu bölgesinde meşru otorite olarak kendini göstermeyi umuyor.
Cezayir Anlaşması ile krizi çözmeye yönelik görüşmelere rağmen, sorun hala askıda ve düzenli olarak su yüzüne çıkıyor ve çatışmanın aktörleri tarafından kınanıyor. Bu siyasi ve sosyal meseleye, Libya devriminin lideri Kaddafi'yi devirmek için uluslararası güçlerin müdahale ettiği Libya'daki durumla Mali'de başlayan çetrefilli terörizm sorunu da eklenmiştir. Bu müdahale Mali'nin kuzeyinde terörizmin kökleşmesine katkıda bulunmuş ve daha sonra DAEŞ, İslami Mağrip El Kaidesi ve diğer birçok grupla birlikte Sahel-Sahra şeridine yayılmıştır.
Sahel-Sahra devletlerinin seçilmiş başkanlarının devrilmesiyle durum değişti.
İlk olarak Mali'de: Amadou Toumani Touré (ATT) rejiminin 22 Mart 2012 tarihinde Yüzbaşı Amadou Aya Sanogo tarafından devrilmesi. 2011'de MUJAO'nun desteğiyle Mouvement National de Libération de l'Azawad (MNLA) öncülüğünde ayrılıkçı bir kriz başladı. Bu kriz Başkan'ı daha da zorlamış ve ülkeye yönelik bir terörist saldırının başlangıcını oluşturdu.
İbrahim Boubacar Kéïta (IBK) 2013 yılında iktidara geldiğinde, yolsuzlukla mücadele ederek ve barış getirerek ülkeyi yeniden canlandırma sözü verdi. Bu vaatlerin üzerinden yedi yıl geçtikten sonra ülkede güvensizlik ve yolsuzluk yaygınlaştı. Terör saldırıları ülke genelinde artarak binlerce asker ve sivili öldürdü ve binlerce sivili yüksek riskli bölgeleri terk etmeye zorladı. Bu durum karşısında ordu siyasi gücü kontrolünde tutmaya karar verdi.
Son olarak 18 Ağustos 2020'de, Mouvement du 5 Juin Rassemblement des Forces Patriotiques (M5-RFP) tarafından düzenlenen çok sayıda gösterinin ardından Albay Assimi Goïta liderliğinde bir darbe gerçekleşti. Alt bölgesel örgüt ECOWAS ile yapılan sayısız müzakerenin ardından ordu, geçişe liderlik etmesi için iktidarı bir sivile devretmeye karar verdi. Ancak ordunun sürece son vermek için bir kez daha müdahale etmesiyle bu karar kısa ömürlü oldu.
25 Mayıs 2021'de Albay Assimi Goïta Geçiş Dönemi Başkanını görevden aldı ve Mali Devlet Başkanı olarak görevi devraldı.
Mali'den sonra Burkina Faso da benzer bir durumla karşı karşıya. Geçiş süreci ve 2015'te yeni Devlet Başkanı, seçilmesinin ardından ülkenin kuzey kesiminde aralıksız saldırılarla karşı karşıya kaldı. Önce silahlı kuvvetler, ardından da sivil halk hedef alındı. Cumhurbaşkanı ROCK MARC KABORE bu sorunla gerektiği gibi ilgilenmemiştir. Güvenlik durumu 2015 ve 2020 yılları arasında keskin bir şekilde kötüleşmiştir. 2020'de yeniden seçilmesinin ardından kriz derinleşti ve ordunun kontrolünden çıktı. Mali'de olduğu gibi iktidarı ele geçirmeye karar verdi. İşte bu yüzden:
24 Ocak 2022 Pazartesi günü. Yarbay Paul-Henri Sandaogo Damiba başkanlığındaki Koruma ve Restorasyon için Yurtsever Hareket, iktidarı ele geçirdiğini açıkladı. Demokratik yollarla ancak iki yıl önce seçilen cumhurbaşkanı, terörle mücadele ettiğini iddia eden ordu mensupları tarafından devrildi. Bu duruma rağmen saldırılar durmadı; aksine, eşi benzeri görülmemiş bir şiddet ülkeye çökmek üzere.

Ülkenin silahlı kuvvetleri bir tür toparlanma sürecine girdi ve ancak sekiz ay sonra, 30 Eylül 2022 Cuma günü Yüzbaşı İBRAHİM TRAORE ikinci bir darbe düzenledi.
Son olarak Nijer'de gerçekleşen darbe, Batı Afrika bölgesini bir kez daha tartışmaların merkezine oturttu. Bir ülkede ilk kez demokratik yollarla iktidara gelen ve henüz iki yıldır iktidarda olan seçilmiş Cumhurbaşkanı MOHAMED BAZOUM, başkanlık muhafızlarının başı tarafından yönetilen bir darbe ile devrildi. Darbe 26 Temmuz 2023 tarihinde gerçekleşti. (Devam edecek…)