Denetimler çare olur mu?

Değerli okurlar, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, geçen cuma, Kahramanmaraş'ta katıldığı toplu açılış töreninde "İnşallah enflasyonu da en kısa sürede kontrol altına alarak, raflardaki, etiketlerdeki fahiş fiyat artışlarının da önüne geçeceğiz" dedi. Marketlerde, raflarda fahiş fiyat artışı olduğunu Cumhurbaşkanı da kabul ediyor. Bu önemli. Fahiş fiyatların önüne geçmek için öncelikle nedenlerini doğru tespit etmek ve buna uygun çözümler getirmek gerekiyor. Ama bilinmesi gereken bir gerçek var ki, uyguladığınız ekonomi politikası, tarım politikası yanlışsa, istediğiniz kadar depo baskını yapın, denetimleri artırın, polisiye yöntemlerle fiyatları düşüremezsiniz. İyi işleyen bir sisteminizin ve politikanızın olması gerekir.Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın açıklamalarından sonra, Ticaret Bakanlığı hızlıca marketlerde, yaş meyve ve sebze toptancı hallerinde fiyat denetimine başladı. 13 Eylül 2021 tarihinden itibaren eş zamanlı olarak 10 büyükşehirdeki yaş meyve ve sebze toptancı hallerinde denetimler başlatıldı. Denetimlerin yapıldığı toptancı halleri ise şunlar: İstanbul Bayrampaşa ve Ataşehir, Bursa, Ankara, Aydın, İzmir, Antalya, Adana, Mersin ve Samsun Büyükşehir Belediyesi Toptancı Hali.
Marketler Yasasının Çıkarılması Şart
Ticaret Bakanlığı geçmişte olduğu gibi bu seferde göstermelik olarak denetimler yapacak, bir kaç market ve tüccara ceza kesecek ve sorun çözülmüş gibi yapacak. Oysa sorunun kaynağı market ve toptancı halleri değil ki. Elbette özellikle marketlerin gıda piyasasındaki egemenliği, istedikleri gibi fiyat belirlemeleri, piyasayı istedikleri gibi yönlendirmeleri, aşırı kar uygulamaları var. Bunu önlemek için yıllardır konuşulan market yasası neden çıkarılmıyor?
Hal Yasası başta olmak üzere yıllardır çıkarılan yasalarla küçük esnaf yok edilirken, üreticiler zincir marketlerin insafına terk edilirken, zincir marketlere önemli imtiyazlar tanındı. Gıda sistemi köylere kadar giren zincir marketlere teslim edildi. Üretim değil, ithalat ve tüketimin artırılmasını destekleyen bir sistem kuruldu. Bugün köylerde üretim yapan çiftçiler bile birçok ürünü marketten, pazardan alıyor.
Peki Sorun Nerede ?
Sorun kesinlikle yanlış tarım politikasında. Ekonomide, tarımda uygulanan yanlış politikaların sonucu etiketlere fahiş fiyat olarak yansıyor. Tarım politikanızın odağına üretim yerine ithalatı koyarsanız, gıda sisteminizi köylere kadar giren zincir marketlere teslim ederseniz, çiftçinin üretim yapmasını engellerseniz ve gittiğiniz her ülkeden "biz sizden et alalım, tarım ürünü alalım" derseniz, dış ticaret politikanızı ithalatı destekleme eksenine oturtursanız kusura bakmayın ama fahiş fiyatları kendi ellerinizle etiketlere yazmış oluyorsunuz.
Bu sistem değiştirmeden iki memuru markete, pazara, sebze haline göndererek yapacağınız denetimle fahiş fiyatları düşüremezsiniz.
Yapılması gereken, üretimden başlayarak sofraya kadar olan zincirdeki sorunları bir bütün olarak ele almak ve kronik hale gelen sorunlara çözüm üretmektir. Bu sorunların en başında yüksek girdi fiyatları, çiftçinin para kazanamaması, pazarlama zincirindeki sorunlar nedeniyle ürünün tüketiciye pahallı ulaşması. Ürün kayıpları. İklim değişikliğine bağlı felaketler. İthalatın yarattığı tahribat. Üretici örgütlenmesinin yetersizliği. Bu sorunların tümünü kapsayacak bütüncül bir politikanın oluşturulması ve kararlılıkla uygulanması ile soruna çözüm bulunabilir.
Saygılarımla…