EKONOMİK DENGELER

Belki üst düzey ekonomik çevreler, dünya piyasalarında olup bitenlerden haberdar olup akıl erdiriyorlardır. Ancak dünyada ve ülkemizde alışılmışın dışında gelişmeler yaşanıyor. Dünya piyasaları ve merkez bankaları dövizin kontrol altında tutulması için bir süredir faiz artırımında bulunuyorlardı. Dövizin ateşi bir müddet sönmüş olacak ki, FED bu ayki faiz oranını sabit tuttu.
Bu hareket piyasalardaki enflasyon oranlarının artık kontrol altına alınabileceğinin işareti olarak algılandı. Ülkemizde ise önceleri faizleri aylık bazda 50 ya da 100 baz puan uygulanarak düşürerek dünyanın aksine, “faiz sebep enflasyon sonuç” politikası uygulandı.
Cumhurbaşkanlığı kabinesinin yenilenmesiyle birlikte ekonominin başına Hazine Bakanı Mehmet Şimşek, Merkez Bankası'nın başına ise Hafize Gaye Erkan getirildi. Yeni ekonomi patronları ile birlikte faiz politikası da değişti. Önceleri 50-10 baz puan uygulanarak düşürülen faiz oranları, yüksek miktarlarda artırılmaya başlandı. Son olarak da Merkez Bankası, politika faizini 500 baz puan artırdığını açıkladı. Yani daha önce yüzde 25 olan faiz oranı yüzde 30'a çıkarılmış oldu.
Ekonomik dengelerden kastımız, faiz yükseltildiğinde vatandaşın birikimleri bu yöne kayıp normalinde döviz ve altını düşmesi beklenir. Ancak yurdum ekonomisi de farklı. Aynı anda hem faiz hem döviz hem de altın yükselebiliyor.
Dünyanın mecburen uyguladığı acı reçeteyi, ülke olarak bizler de uygulamak durumunda kalacağız. Anladığımız kadarıyla işin özünde şu var. Türkiye'nin kendi kaynaklarıyla ve bütçe imkanlarıyla borcunu ödemeye geçmesi için en az 3 seneye ihtiyacı var. Onun için yetkili ekonomik çevreler, dikkat edelim; hep 2026'yı gösteriyorlar. Yetkililerin almış olduğu önlemler ise sıkı para politikası ve piyasadaki paranın çekilmesi. Onun için sanki Ek Motorlu Taşıtlar Vergisi'nde görüldüğü üzere daha farklı vergiler gündeme gelebilir.
Yerel yönetimlerin emlak ve farklı vergilerini artırarak belediyelerin bütçeden aldığı payları azaltıp vatandaş üzerinden bazı gelirleri oluşturabilirler. Aslında belki de en önemlisi, eğer bir kemer sıkma politikası uygulanacaksa ilk uygulamanın “tasarruf tedbirleri” olması gerektiği aşikardır. Kamuda hizmet araçlarının alımının tamamen yasaklanması gerekir. İhtiyaca binaen iş makinesi alımlarına kısmi bir serbestiyet getirilebilir.
Yetkililerimiz daha iyi bilirler ama girdi fiyatlarının kontrolünün sağlanması ve sıkı bir denetim politikası. Bu memleketin tüketicileri, tarlada 4-5 liraya satılan limonu marketten 20-25 liraya almamalı. Suistimal edenler, kendi aralarında anlaşarak sanki tekel fiyat uygulayan marketlere en üst cezalar verilmelidir. Toplumun içinde genel bir kanaat var. Marketler ve AVM'ler yeteri kadar denetlenmiyor diye.
Cumhurbaşkanlığı kabinesi ve yönetimin, vatandaşa devlete ait marketlerde daha ucuza mal temini yapma yönündeki girişimleri de sonuç vermedi. Dolayısıyla tam manasıyla bir denetim uygulanamadı.
Ülkemiz insanı dünyanın da boğuştuğu bu ekonomik savaşta, elini taşın altına koyar ve hep koymuştur da zaten. Ancak uygulamanın çok adil yapılması gerekiyor. Fiyatlardaki artış, bütün AVM ve marketlerde eşit olmakta ve bu fiyatlar bütün insanlara yansıtılmaktadır. Toplumu üzen olay ise, kamuda ve özel sektördeki özlük haklarının da eşit olarak uygulanması esastır. Eğer emtia fiyatlarında ve enflasyondaki artışa paralel, gelirler de tüm kesimlere aynı ya da yakın oranlarda yansıtılırsa bir problem gözükmez. Farklı uygulamalar, kişileri incitir. Belki de emekli kardeşlerimizin şu andaki sessiz serzenişleri bunun içindir.
2024 ve sonrasında ekonomik verilerden dolayı sıkıntılı bir süreç yaşayacağımız doğrudur. Ancak bizi yöneten ve tebaanın durumunu bilen sayın idarecilerimizle bu menfi durumu bir gün mutlaka atlatacağız. Bu güzide memleket ne badirelerden geçmiştir. Yeter ki yurdum insanını da gözeten bir yaklaşımla, adil bir uygulama başlatılsın.
Ülke olarak borç ödeyeceğiz, çok üreteceğiz ve dünyaya satacağız.
Başka çaremiz var mı?