EYT İçin Yeni Yılın Başını Bekleyin

Değerli okurlar, emeklilikte yaşa takılanlar ile ilgili son durumu Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin açıkladı. Bilgin, “Kamuoyunda saçma sapan formüller var. Bu formüller adına konuşanlar var. Hollanda, Almanya modellerinden bahsediliyor, bunlar doğru değil. Masamızda sadece bir tane EYT formülü var. Kamuoyunda konuşulan modeller doğru değil. Biz zaten 62 yaşında çalışanları emekli ediyoruz. Kapsamlı bir çalışma aralık veya ocak ayında Meclis’te olur” açıklamasını yaptı.
Bakan Bilgin’in açıklaması ile emeklilikte yaşa takılanların sorununun çözümü için formüller de sınırlanmış oldu. Hatta, Vedat Bilgin’in açıklamasına göre, masada tek bir formül var. Peki, nedir bu formül? Ona geçmeden önce Bakan Bilgin’in, ‘bunlar doğru değil’ dediği Hollanda, Almanya formüllerine kısaca değineyim. Nitekim önceki, EYT ile ilgili yazılarımda, sürekli olarak gündemde konuşulan Finlandiya, Almanya modellerinin bize uymayacağını belirtmiştim. Nedir bu modeller? Genelinde, EYT’lilere her yıl emekli aylıklarından belli oranda indirim yapılarak, emeklilik hakkı verilmesi ki, bu uygulamayı Finlandiya yapmış. Ancak Finlandiya’da bu şekilde emekli olanların sonradan emekli maaşlarında iyileştirme yapılmış, maaşlar yükseltilmiş. Bugün ise Finlandiya gibi Avrupa ülkelerinin çoğunda emeklilik yaşı 62 ila 65’lerde. Şunu da belirteyim, örneğin, Finlandiya’da en düşük emekli aylığı 1200-1500 avro arasında değişiyor ve bu maaşı alanlar geçinmekte zorlanıyor.

Kısaca kimlerin emeklilikte yaşa takıldığına da değineyim. İlk sigortalı olduğu tarih 1999 yılının eylül ayından önce olanlar emeklilikte yaşa takılıyorlar. Bu tarihten önce sigortalıların emekli olabilmeleri için kadın çalışanların 20 yıllık sigortalılık süresi ve 5 bin gün prim ödemiş olması gerekiyordu. Erkek çalışanların ise 25 yıllık sigortalılık süresi ve 5 bin gün prim ödemiş olması emeklilik için yeterliydi ve her iki kesim için de yaş şartı aranmıyordu. Ancak 1999’un eylül ayında sosyal güvenlik sisteminde yapılan değişiklikle sigortalılık süresi ve prim gün sayısına ek olarak emeklilik için bir de yaş şartı getirildi. Emekli olabilmek için emeklilik yaşı kademeli olarak kadınlar için 58, erkek çalışanlar içinse 60’a çekildi ve prim gün sayısı da 7 bin güne çıkarıldı. İşte bundan sonra da bu kişiler çalışma yılını ve prim gün sayısını doldursalar da emeklilikte yaşa takıldılar. Düzenlemenin başlarında bu durumdan etkilenenlerin sayısı azdı ancak zaman geçtikçe prim gün sayısını doldurup da emekli olamayanların sayısı artınca sorun haline geldi.

Kaç kişi emeklilikte yaşa takılıyor sorusunun tek bir cevabı yok. Tüm yaşa takılanların sayısı 6.5 milyon kişi civarında. Ancak 1999 yılındaki düzenlemeden etkilenen, emekli olacakken getirilen yaş şartı nedeniyle emekli olamayanların sayısı ise bir milyon civarında ki, geçmiş yıllarda bu sayı daha da fazlaydı ve zaman içinde bu kişilerin bir kısmı yaşı da doldurup emekli oldular. Aslında geçtiğimiz yıllarda EYT’lilere yönelik yapılmış maliyet hesapları da var. Eğer, bu bir milyon kişiye hemen emeklilik hakkı tanınırsa, bunun maliyetinin yıllık 10-15 milyar lira civarında olacağı tahmin ediliyor.

Gelelim, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin’in son açıklaması üzerine, EYT’lilere yönelik masadaki formüle. Anlaşılıyor ki, Avrupa ülkelerinde uygulanan model masada değil. EYT’lilerin, emekli aylıklarında belirli indirime gidilerek, emeklilik hakkı ya da yaş şartında indirim yapılması da gündemden kalkmış durumda. Tüm emeklilikte yaşa takılanlar için belirli prim gün sayısını tamamlayanların yaşa ve çalışma yılına bakılmadan emekli edilmesi de artık formüller arasında değil.

Masadaki tek formül denilen de 1999 yılındaki düzenlemeden etkilenip de prim gün sayısını ve çalışma yılını dolduran ve sadece yaşa takılanlara yönelik bir düzenlemeyi içermesi. 1999’daki düzenlemeden etkilenip de prim gün sayısı ya da çalışma yılını doldurmayanlara borçlanma hakkı tanınacak mı? Bu da formüller arasında yer alıyor ama açıkçası ben pek ihtimal vermiyorum. Neden derseniz, prim gün sayısını ve çalışma yılını doldurup da bir gecede getirilen yaş şartı nedeniyle emekli olamayanlar, asıl mağdur kesim. Düzenleme ne zaman olacak sorusunun cevabını ise Bakan Bilgin, verdi; 2023’ün başında.
Saygılarımla…