Faizsiz ev almak mı, ruhsuz mahalle mi?

1980’lerde, 90’larda üç kişi bir araya gelince kooperatif kurup para kazanma hesabı yapardı. Toplu parası olmadığı için ev alma ihtimali zayıf olanlar, basit bir güvenlik araştırması yaptıktan sonra bu kooperatiflere yazılır ve beklemeye başlardı. Sahtekârlık yaygın değildi henüz, iyi niyetle başlardı bu tür girişimler. Nadir görülürdü dolandırılma olayları. Binlerce ev yapıldı, on binlerce insan o yıllarda yapılan kooperatif evlerinde oturuyor halen… Sonra her karlı işte olduğu gibi kooperatifçilikte de namussuzlar türemeye, güven zedelenmeye başladı. Derken Karatay Belediyesi yetişti imdada. En iyi reklam malın kendisidir düsturu gereği, her yeni kooperatif hücuma uğradı. 300 kişilik kontenjana belki 5 bin kişi başvurdu ve her biri birbirinden güzel siteler oluştu, Karatay’ın da çehresi değişti, Konya’nın da… Meram’da da birkaç girişim oldu ancak sebepleri başka bir yazının konusu olur; yürümedi, olmadı. Ev yapma işlerinde yüksek kar başka işlerden para kazananları çekti kendisine, kanın köpek balığını çağırdığı gibi. Küçük aidatlarla ev almak hayal olup, evler de konut olmaktan çıkıp prestij halini alınca işler tamamen değişti. Zengin mahallelerde kooperatif olmayacağından, şehrin demografik yapısı da değişmeye başladı. Zenginler bir yana, memurlar bir yana, fakirler bir yana, Suriyeliler bir yana… Eskiden mahallelerin ruhu vardı; zengin de, fakir de, patron da, işçi de, memur da, amir de aynı mahallede hatta aynı apartmanda otururlar, birbirlerine gelir giderlerdi. Fakirin bir ihtiyacı olursa zengin istemeden verirdi. Arabası olan mahallenin bedava nakliyecisi olurdu. Çocuklar da birlikte büyürdü; boş arsada top oynayan çocuklara baktığınız zaman, hangisinin zengin çocuğu hangisinin fakir çocuğu olduğu belli olmazdı. Elbiselerimizde yama, ayakkabılarımızda tamir eksik olmazdı… Kirada oturan da ben niye kirada oturuyorum, niye benim bir evim yok diye telaşlanmaz, tevekkülle yaşamaya devam ederdi. Ev sahipleri kiracılarının gelirlerini de hesaba katarak zam yaparlardı… Diyeceğim mahallelerimizin ruhu vardı, sonra oldu ne olduysa. Zenginlikleri artınca zenginler mahalleyi terk etmeye başladı ilkin. Zenginler zenginlerden, fakirler fakirlerden kız alıp vermeye başladı ve mahallenin ruhu öldü… Durumunu birazcık düzelten, zenginin gittiği mahalleye gitme arzusu içinde yandı tutuştu. Ev almak, araba almak zengin gibi yaşamak put haline geldi. Eskiden haramdan şeytandan kaçar gibi kaçan insanlar, bankalarla haşır neşir olmaya başladı. Bal gibi, buz gibi haram olduğunu bildiği halde faiz günümüzde enflasyonun altında olursa haram olmaz gibi safsatalarla neredeyse faize bulaşmayan kalmadı… Gelelim günümüze… Arsa sahiplerinin doymak bilmeyen tamahları, müteahhitlerin daha çok para alabilmek için lüks üstüne lüks süsleyerek, metrekareleri büyüterek olabildiğince maliyeti şişirmeleri neticesinde günümüzde ortalama gelire sahip bir ailenin normal taksitle ya da para biriktirerek ev alma ihtimali kalmamıştır. Artık kimse kimseye borç da vermez, altın Mark gibi borç alma verme durumları da söz konusu değildir. Ya bankaya gidip kredi çekeceksiniz, ya da kirada oturmaya devam edeceksiniz… … Bir süredir sürekli karşımıza çıkan reklamlar sizin de dikkatinizi çekmiştir. Televizyonlarda, gazetelerde, haber sitelerinde, sosyal medyada, hemen her mecrada, bir değil iki değil üç değil ona yakın ayrı firma bize diyor ki “Faizsiz ev almak istiyorsanız bize gelin!” Biz de soruyoruz hem faiz olmayacak, hem küçük taksitlerle ödenecek, hem kısa sürede ev sahibi olunacak, hem de siz çok para kazanacaksınız öyle ya milyonlarca reklam harcaması yapıyorsunuz. Sizin karınız nerede acaba, gözle görülür bir ticaret yok orta yerde… Bir arkadaşım, bu “faizsiz” ev şirketlerinden birinin en yüksek faizi veren bir bankayla çalıştığını iddia etti. O içi bulanarak anlattı, biz kustuk yani… … Kimse kimseyi kandırmasın! 400 bin liralık evi 1.500 lira taksitle alamazsın. 2500 TL taksitle de alamazsın! Enflasyon ve kur artışı ödediğin miktarı yarıdan aşağıya çeker, borcun bitmez de bitmez! Toplu paran yoksa orta gelirli biriysen hiçbir sistem bu ortamda seni ev sahibi yapamaz! Kirada oturacak ev varsa, iyi kötü ödeyecek gücün varsa üç günlük dünyada borç içinde ölüp gitme, faize bulaşıp ahiretini çökertme! Koronavirüs, genç yaşlı seçmeden sevdiklerimize musallat oluyor. Bugün, yarın, bir gün ölüp gideceğiz. Tamam mahallelerimizin ruhu kalmadı anladık da, senin de mi kalmadı ruhun! Faizsiz bir şey alamazsın artık paran yoksa! Girme borca ruhunu kurtar bari. Bakarsın öbür tarafta senin mahallen daha iyi olur da, burada yüzüne bakmayanlar imrenir sana…