Filizlenmiş patates zehirlenmelere neden oluyor!

Sağlıklı bir beslenme düzeni için tüketilmesi şart olan sebzelerin nasıl muhafaza edildiği oldukça önemli. Sebzeler buzdolabında muhafaza edilirken patatesi genelde pek önemsemeyiz. Peki patatesin yanlış koşullarda saklandığında filizlenmeye yol açtığını ve bununda sağlık açısından büyük riskler taşıdığını biliyor muydunuz? Tıpkı diğer sebzeler gibi patatesin de bir ömrü vardır ve saklanma koşulları oldukça önemlidir. Peki, patates nasıl saklanmalı? Filizlenmiş patates yenir mi, zehirler mi? İşte filizlenmiş patatesi tüketmenin bilinmeyen zararları ve patatesin doğru koşullarda nasıl saklanması gerektiğine dair tüm detayları sizler için bir araya getirdik.

FİLİZLENMİŞ PATATES ZARARLI MI?
Patates diğer sebzelere göre daha dayanaklı olmasına rağmen gereğinden fazla bekletince filizlenmeye, buruşmaya ve daha sonrasında da yeşillenmeye yol açar. Patates filizlendiğinde ise çoğumuz filizlenen kısmı kesip kullanmaya devam ederiz. Peki, patatesin bu şekilde tüketilmesi ne doğru mu? Bazı uzmanlar, filizlenmiş patatesleri, filizleri çıkardığınız sürece yemenin tamamen güvenli olduğunu düşünüyor. Fakat uzmanların bir kısmı ise, filizlenmiş patateslerin gıda zehirlenmesine ve hatta ölüme neden olabileceğini savunuyor. Bu konudaki fikir ayrılığı, filizlenmiş patatesin sağlıklı olup olmadığını belirlemenizi zorlaştırsa da, konu hakkında daha detaylı bilgiye sahip olmanızı sağlayacak bilgileri sizler için araştırdık…

Normal patatese oranla filizlenmiş patates, pek de o kadar sağlıklı değildir. Patates filizlendiğinde, içindeki nişasta şekere dönüşür. Eğer patatesin sadece belli bir bölümü filizlenmişse, o bölüm atılarak geri kalanı yenilebilir. Ancak patates küçülmüş ve kırışmışsa yenmemesi tavsiye edilir.

PATATES NEDEN FİLİZLENİR?
Saklama koşulları ve süresi sebzelerin taze kalması için önemli kriterlerdir. Tazeliğini kaybetmiş gıdalar zamanla çürümeye ve içerisindeki besin değerini kaybederek sağlık için zararlı bir hale gelir. Patates de diğer besinler gibi uygun koşullarda muhafaza edilmelidir. Doğru şartlar altında saklanmayan patates uzun süre beklediğinde ve güneşe maruz kaldığında yeşillenir ve filizlenir. Hatta dış yüzeyi tamamen yeşile döndüğü bile görülebilir. Patatesi yakından incelediğinizde üzerinde minik noktalar olduğunu görürsünüz. Gördüğünüz bu noktalar kök boğumlarıdır bu boğumlardan yeni yapraklar ve dallar çıkar. Eğer patatesi aydınlık bir yerde muhafaza ederseniz zamanla bu noktalardan filizler çıkmaya başlar.

FİLİZLENMİŞ PATATES ÖLÜME YOL AÇIYOR!
Aydınlık yerlerde uzun süre bekletilen patatesler bir süre sonra filizlenmeye başlar. Filizlenme başlayan yerler zamanla patatesin kimyasını bozmaya başlar ve bu durum sağlık sorunlarına yol açar. Filizlenen bir patates mide ağrısı, bulantı vb. zehirlenme semptomların yaşanmasına neden olabilir.

Gün ışığında bekletildiğinde ise rengi yeşile doğru dönmeye başlar. Sıcaklık derecesi yüksek olan bir yerde uzun süre muhafaza edilen patatesteki filizlenme evdeki ısı nedeniyle daha da artacaktır. Bu yüzden filizlenen patates sanılanın aksine yüksek demir üretimi ile dikkat çekmektedir. Patatesin içeriğinde bulunan demirin oldukça faydalı olabilir ancak güneşe maruz kaldığı için de zararlı maddelerin oluşumu önlemez ve gıda zehirlenmelerine sebebiyet verebilir. İşte bu yüzden filizlenen patatesleri tüketmek sağlıklı bir seçim değildir.

Filizlenen patatesin sağlık için risk taşıdığını göz önünde bulundurursak kullanmamak doğru bir seçim olabilir. Patatesler filizlendikleri an atılması gereken besinlerdir. Her ne kadar ufak bir problem gibi görünse de tüketmemeniz en uygun olanıdır. Filizlenen patates tüketildiğinde kişilerde mide bulantısı, ishal, kusma, mide krampları, boğazda yanma, baş ağrısı ve baş dönmesi görülebilir.

Bitkiler; mantarlar, böcekler gibi dış faktörlerden kendilerini korumak için bazı toksik maddeler üretir. Hasat ve depolanmasında yapılan hatalarda (depolama sıcaklığı, hasat ve taşıma sırasında mekanik yaralanma, nem, havalandırma ve zararlı böcekler) bu toksik maddelerin artmasına sebep olur ve insan hayatını tehlikeye sokar. Patates içeriğinde de bu kimyasallardan solanin bulunur.

Depolama ve hasat sırasındaki hatalardan dolayı solanin miktarının artabilir. Güneş altında ya da yüksek neme sahip ortamda bekletilen patateste solanin miktarı artar. Solaninin artması, klorofil sentezini uyararak patatesin sarıdan yeşil renge dönmesine sebep olur. Solanin miktarı arttıkça yeşillenmeyle birlikte zehirlenme etkisi de oluşur. Bu yüzden üzerinde yeşil lekeler/ filizler oluşan patateslerin tüketiminden kaçınılmalıdır. Nemsiz, ışık olmayan serin yerlerde saklanmalıdır. Solanin zehirlenmelerinin belirtileri mide bulantısı, kusma, ishal, mide krampları, boğaz yanması, baş ağrısı ve baş dönmesidir.

Bu zehirlenmeler eğer dikkat edilmez ve erken fark edilmezse ölümle sonuçlanabilir. Bu nedenle patatesleri güneş altında çok uzun süre bırakmamaya, yeşillenme gördüğünüzde tüketmemeye, pazarda, markette alışveriş yaparken aldığınız patatesleri tek tek kontrol edip yeşillenmiş olanları asla satın almamaya dikkat etmelisiniz.

*Eğer farkında olmadan yeşillenmiş patates tükettiyseniz ve bahsettiğimiz belirtileri görmeye başladıysanız acilen doktora başvurun.

FİLİZLENMİŞ PATATES NEDEN TEHLİKELİ, YENİRSE NE OLUR?
Solanin ve chaconine, glikoalkaloid bileşiğidir ve patates, patlıcan ve domates dahil olmak üzere çeşitli diğer gıdalarda doğal olarak bulunur. Az miktarlarda glikoalkaloidlerin ve antibiyotik özelliklerinin yanı sıra, kan şekerini dengeler ve kolesterol düşürmede yardımcı etkendir. Fakat aşırı yenildiğinde toksik hale gelebilirler.

Patates filizlenmesi başladığından itibaren glikoalkaloid içeriği yükselmeye başlar. Bu nedenle, filizlenmiş patatesleri yemek, bu bileşiklerden aşırı miktarda almanıza neden olabilir. Belirtiler tipik olarak filizlenmiş patatesleri yedikten birkaç saat ya da 1 gün sonra ortaya çıkar.

Az miktarda aşırı glikoalkaloid tüketimi tipik olarak kusma, ishal ve karın ağrısına yol açar. Daha fazla tüketildiğinde ise düşük tansiyon, hızlı nabız, ateş, baş ağrısı, kafa karışıklığı ve hatta bazı durumlarda ölüme neden olabilir.

Yapılan bazı çalışmalar sonucunda ise hamilelik sırasında filizlenmiş patates yemenin doğum kusurları riskini artırabileceği gözlemlenmiştir. Bu nedenle özellikle hamile kadınlar filizlenmiş patateslerden uzak durmalıdır.

PATATESİN FİLİZLENMİŞ KISIMLARI ÇIKARMAK İŞE YARAR MI?

Glikoalkaloidler özellikle patatesin yapraklarında, çiçeklerinde, gözlerinde ve filizlerinde yoğunlaşmıştır.
Filizlenmeye ek olarak, fiziksel hasar, yeşilleşme ve acı bir tat, bir patatesin glikoalkaloid içeriğinin önemli ölçüde yükselmiş olabileceğinin üç işaretidir.
Bu nedenle, filizleri, yeşil ve çürük kısımları atmak, toksisite riskinizi azaltmanıza yardımcı olabilir.
Ayrıca pişirme şeklinin de önemi büyüktür, soyma ve kızartma, glikoalkaloid seviyelerini düşürmeye yardımcı olabilir.
Haşlama ya da fırınlamanın glikoalkaloidler üzerinde etkisi çok azdır.
Bununla birlikte, bu uygulamaların sizi glikoalkaloid toksisitesinden yeterince ve tutarlı bir şekilde korumak için yeterli olup olmadığı şu anda belirsizdir.
Daha fazlası bilinene kadar, filizlenmiş patatesleri tamamen yemekten kaçınmak en güvenli yoldur.

PATATESLERİN FİLİZLENMESİNİ NASIL ÖNLENİR?

Patates alırken en çok dikkat edilmesi gereken nokta gereğinden fazla almamak olacaktır. Eğer evinizde serin ve karanlık depolama alanı bulunmuyorsa haftalık olarak almak en uygun olanıdır. Buna ek olarak, zarar görmüş patatesleri atmak ve kalanların serin, kuru, karanlık bir yerde saklamadan önce tamamen kuru olduğundan emin olmak da filizlenme olasılığını azaltabilir.

İşte, filizlenmenin önüne geçmenizi sağlayacak yollardan bazıları;

Patatesleri serin bir yerde saklayın. Yüksek sıcaklık da patates filizlerinin oluşmasını hızlandırır. Genellikle patatesin saklanması için ideal sıcaklık 7 - 10°C arasındadır. Patatesleri nerede saklamaya karar verirseniz verin, sıcaklıkların sabit kaldığından emin olun. Çok fazla değişirlerse patatesler çürümeye veya filizlenmeye başlayabilir.
Saklama alanının kuru olduğundan emin olun ve patatesleri saklamadan önce yıkamayın. Yıkamayı, pişirmeye hazır olduğunuz zamana saklayın. Önce patatesleri yıkarsanız, ciltte nem tutma riskiyle karşı karşıya kalırsınız. Bu, patateslerin daha erken çürümesine neden olabilir.
Filizlenmeyi en aza indirmek için, patateslerin nemli yerlerde saklanmaması gerekir çünkü nem, filizlenme sürecini hızlandırır. Diğer yandan patatesler çok kuru ortamda da kalmamalıdır.
Uygun havalandırmayı sağlamak için patatesleri bir kağıt torbada saklayın. Sıcaklık ve nemi hapsetme eğiliminde oldukları için plastik torbalardan kaçının. Bununla birlikte, file veya delikli bir plastik torba iyidir, çünkü patateslerin kurumasına neden olmadan hava sirkülasyonu sağlar.
Patatesleri karanlık bir yerde saklayın. İdeal depolama yerleri arasında bodrum katları, dolaplar, dolaplar ve kilerler bulunur. Çok fazla ışık, özellikle güneş ışığı, patateslerin filizlenmeye başlamasına neden olabilir. Ayrıca patateslerin yeşile dönmesine ve acı bir tat vermesine neden olan Solanin adlı bir kimyasalın aşırı üretilmesine neden olabilir.
Patatesleri ısınmaya meyilli yerlerde saklamaktan kaçının. Bunlar, lavabonun altındaki ve soba ve buzdolabı gibi büyük cihazların yanındaki dolapları içerir. Patatesler sıcak bir yerde tutulursa filizlenmeye başlayacaktır.
Karanfil yağı ve nane yağı gibi organik yağların, filizlenmeyi engellediği görülmüştür. Bu teknikler dışında, patateslerin saklanma koşulları da önemlidir.
Patatesleri soğan, elma, muz, armut ve diğer meyvelerin yakınında saklamaktan kaçının.