Konya
°C
Yeni Meram

İSRAFIN YASAKLANMASI (MEN-İ İSRAFAT) KANUNU

İSRAFIN YASAKLANMASI (MEN-İ İSRAFAT) KANUNU- Adem ESEN- Yeni Meram Gazetesi

A+
A-
04.06.2021 01:28
03.06.2021 15:29
0
2212
ABONE OL

TBMM Hükümeti “Düğünlerde Men'i İsrafat Kanunu” çıkarmıştır. Resmi Gazete (Ceride-i Resmiye) 25 Teşrinisani 1336 ve 13 Rebiyülevvel 1339 (28 Mart 1922) yayınlanan bu kanun, günümüzdeki salgın hastalıklar sebebiyle geçici süre olarak yasaklanan düğün ve benzeri faaliyetlerin iktisadi etkilerini de hatırlattığından dikkatimizi çekti. Kanun metin olarak şöyledir (italik harflerle yazılanlar bugünkü Türkçeleridir):
“BİRİNCİ MADDE — Düğünlerde alelıtlak cihaz teşhiri, cihazın açıktan nakli, erkek tarafından iki kattan fazla elbise ihdası (kullanılması), düğün günlerine münhasır olmak üzere bir günden ziyade çalgı çaldırılması ve ziyafet verilmesi, nişan, çevre merasimi ile ağırlık ve hedaya (hediyeler) itası ve köçek oynatılması gibi israfat memnudur.
ÎKÎNCÎ MADDE — Her livanın (ilçenin genel meclisleri) mecalisi umumiyesi işbu kanun ile kavanini saire ahkâmına mugayir olmamak şartiyle mahallî ve idarî talimatnameler tanzimine ve gerek ona müstenit tedabirin (maddelerin) Hükümet marifetiyle tatbikini takibe mecburdur.
ÜÇÜNCÜ MADDE — îşbu mevat ve talimatnameler hilâfında hareket edenler mahallî belediyelerine ait olmak üzere elliden yüz liraya kadar cezayi nakdî ita veya bir aydan altı aya kadar hapis ile mücazat olunurlar.
DÖRDÜNCÜ MADDE — îşbu mevaddan mütevellit mesail sulh mahkemelerinde rüyet olunur. Bu baptaki hükümler katî ve lâzimülinfazdır.
BEŞÎNCÎ MADDE — Hitan (sünnet) cemiyetleri için masraf ihtiyariyle düğün yapmak memnudur.
ALTINCI MADDE — îşbu kanun ile menedilen eşya müsadere ve mahallî belediyeleri namına bilmüzayede füruht (satış) ve irat kaydedilir.
YEDÎNCÎ MADDE — îşbu kanun tarihi neşrinden itibaren mer'idir.
SEKÎZÎNCÎ MADDE — îşbu kanunun icrayi ahkâmına Büyük Millet Meclisi Dahiliye ve Adliye vekilleri memurdur. “
Anadolu Hükümetinin çıkardığı bu kanunun o zamanki payitaht İstanbul’da (muhalif gruptan da olsa, kanunu destekleyerek) ne anlama geldiğini Refik Halid Karay (3 Nisan 1922 Aydede’de) edebi dille şu şekilde anlatır: “İstanbul hem kel, hem foduldur. Yani ayağına giyecek bir şeyi yoktur, başına fesleğen takar. Köylünün yine dört tarlası, üç öküzü, iki merkebi, bir bağı, bir miktar da altını vardır da bunlardan bir kısmını okutarak düğün dernek yapar. Bizde burada ise borca, harca bağlanıp düğün de değil de rakı meclisi veya çay daveti yaparız”. Yine Fatih’teki ciğercilerin bu yasaktan dolayı, yani düğünlere gidemediklerinden iş yapamaz hale gelmelerinden bahseder. İstanbul çocuklarının çok çikolata yemeleri, memur ailelerin lükse düşkünlükleri ve bazılarının yurtdışı seyahatlerini dile getirir. (Aydede 1922. Hazırlayan: M. Apaydın)
Yukarıdaki metinde görüldüğü gibi, Kanunda belirtilen faaliyetler israf sayılarak yasaklanmış, aksine hareket edenlere cezalar getirilmiştir. Tabii ki bunun iktisadi etkileri iktisat tarihinin konusudur. Bununla beraber günümüzdeki salgın hastalığın etkisini azaltmak üzere iki yıldan beri ülkemizde ve dünyada uygulanan tedbirler yani düğünlerin yasaklanması dolayısıyla benzer iktisadi etkiler meydana gelmiştir. Belki israfı önlemek için maliye politikaları yani vergi düzenlemeleri daha uygun ve etkin olabilir. Yani bir taraftan iktisadi faaliyetleri kısıtlamadan diğer taraftan da vergi alarak sınırlanma imkanı olabilirdi. Ama o günkü Millet Meclisi Hükümeti doğrudan yasaklama yolunu tercih etmiştir. Salgın hastalıklarda kapanma iktisaden benzer etkileri olurken, sonuç itibariyle kapanan işletmelere günümüzde maddi destek yapılması söz konusudur.
Demek ki edebiyatçıların da günlük fıkra yazıları yüz yıl sonrasında o dönemde yaşanan iktisadi olaylara ışık tuttuğundan öğretici olabiliyor.

HABER YORUMLARI
  1. Henüz yorum yapılmamış.
    İlk yorumu yukarıdaki form aracılığıyla siz yapabilirsiniz.