KAMU KURUMLARINDA İHTİYAÇLAR - KAMU EMLAKİ

Kamu kesiminde ihtiyaçlar bitmez, kamu idarelerinin ihtiyaçlarını sorarsanız hiçbir yönetici size ödenek, personel, demirbaş ve bina ihtiyacı olmadığını söylemez. Aslında bunları belirtirse, bir sonraki bütçede payı azalır. Bu sebeple yöneticiler eksiklikleri hep sürdürürler. Kamu bürokrasisi amip gibi ürer, obur bir obez gibi sürekli şişer. Çözüm için bir reform olununcaya kadar…
Salgın hastalık döneminde kamu kesimindeki memurlara ciddi olarak işe gelmeme izni verildi, yani idari izin… Bir vali salgın hastalık dönemi hakkında önemli tecrübesinin kamu personelinin epey bir kısmı işe gelmese de işlerin aksamayacağıdır.
Bunun gibi kamu kesiminde memurlar için oda problemi de bitmez. Mesela bir kurum için yeni bir bina yaparsanız, biliniz ki yeni binayı ne kadar büyük yaparsanız yapın kadroyu yerleştirmekte zorluk çekeceksiniz, hatta oda yetişmeyecek bile… Yıllar önce Sivas’ta İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesinin kuruculuğunda görev almıştık. Bizi Tıp Fakültesinin sonradan kadavra dolaplarının olduğunu öğrendiğimiz, küçük bir koridoruna yerleştirdiler. Ama kocaman kampüste birçok ünite atıl haldeydi, kimse de bir santim yerinden oynamıyordu. Sonunda Rektörümüz işi çözdü, kamudan herhangi bir ödenek çıkmadan üç blok bina yeni fakülteye tahsis edildi. Diğer hiçbir birim de küçülmedi. Kamu kesiminde şahsa özel mekanlar mesela üniversitelerde laboratuvarlar hiç eksik değildir. Bunların uzun süre kapalı ve atıl kaldığı görülür. Özerk çalışan kurumlarda bu örnekler fazladır. Buna karşılık belediye gibi halk gözetiminin olduğu yerlerde daha az olur.
Kamu kesiminde ve şirketlerde bürokrasinin mekan ve yer ihtiyacı hiç bitmez. Burada binanın mimarisinin ve ofis düzenlemesinin büyük etkisi vardır. Açık kapı sistemi tercih edilmektedir.
Bir ziyaretimizde Hollanda Belediyeler Birliğini ziyaretimizde ofis sisteminin çalışmasını görmüştük. Müdürler dahil hiçbir kimsenin özel masası, gizli evrak ve evrak saklama yoktu. Bizde maazallah kapalı kasalarda ve masalarda özel evraktan geçilmiyor, hem de elektronik bilgi sistemi olduğu şu dönemde…
Kamu Emlakı-arsaları
Kamu hizmeti yapabilmesi için yetkili idarenin maddi ve beşeri kaynaklara sahip olması gerekir. Beşeri kaynak olarak yeterli kadroya, maddi kaynak olarak da başta bina veya alet edevata ihtiyacı olur.
Şehirlerin büyümesi, ihtiyaçların çeşitlenmesi ve artmasıyla kamu hizmetleri türleri ve kaliteleri de değişiyor. Mesela farklı sağlık kuruluşlarına ihtiyaç duyuluyor, okullar çeşitleniyor, güvenlik için karakollar açılıyor, camiler yapılıyor vs. İlgili kurumların mesela sağlık hizmeti veren kamu kurumları ihtiyacı olan arsayı veya binayı devletin ilgili biriminden Milli emlakten alıyor. Dolayısıyla milli emlakın elinde olan taşınmazlar önce kamu kurumlarına tahsis edilir. Hem yasalar hem de maşeri vicdan bunu gerektirir.
Buna tezat uygulamaları bazı yerlerde görmek mümkün, bir sağlık kuruluşuna ihtiyaç olan bir hazine arazisinin satıldığı görülmekte, bu yüzden kamu hizmetlerinin dağılımında ciddi sorunlar ortaya çıkabilmektedir.
Bunun için kamu arazilerinin planlama aşamasında nitelikleri belirlenir. Arazi tahsis ve satımları kamu oyuna duyurularak şeffaflık sağlanır.

Kamu arazileri ancak arazinin bulunduğu bölgedeki kamu hizmetleri birer birer değerlendirildikten sonra satılabilmelidir. Mesela İstanbul’da bazı bölgelerde büyük iş merkezleri ve alışveriş merkezlerinin yapılmasına izin verildi, ama buralarda trafik o kadar arttı ki, bu bölgeden kamu kesiminin kazanması bir yana büyük yatırımlar yapılmasından dolayı ciddi borç yükü altına girdi. Bir büyük kamu arazisine sağlık tesisi yapıldı, ama her ne sebepse (?) arazinin bir kısmı satıldı. Hastane yeterli olarak fonksiyonunu yetine getiremiyor, hastalarını birkaç kilometre ötedeki eski binalarına götürüyor. Bu uygulamada katkısı olanlar dertler başlarına gelince herhalde dünyanın kaç bucak olduğunu anlayacaklardır.
Kamu hizmetleri artmakta ve nitelikleri değişmektedir. Bu sebeple kamu emlakinin kamu hizmetleri doğrultusunda değerlendirilmesi gerekir. Yoksa kamu emlakini satmak çare olmayıp, ciddi zararlara yol açar.