KARAKTER - YALAN - İYİ İNSAN

Yazımın başlığına üç kavramı aldım. İlk bakışta basit üç kelime olarak düşünebiliriz.. Kavram ve kelime aynı mıdır? Tabi ki aynı değildir. Kelime anlam derinliği olmayan, sadece kendini ifade eden harfler kümesidir. Armut, elma, taş, demir, vs. Kavram ise, çok boyutlu mana derinliği olan, alanında ciltler dolusu kitaplar yazılabilecek kelimelerdir. İnsan topluluğunun var oluşundan bu yana bu üç karakter yaşamın merkezine oturmuştur. Adalet, hak, barış, zulüm, savaş, kavga, cinayet, isyan, işgal vs. binlerce olgunun temelinde bu üç kavramın etken olduğunu görürüz. Bu kavramların analizini yapacağım. Biyoloji canlılar alemini nitelik, nicelik bir başka ifadeyle kantitatif ve kalitatif olarak inceleyen bilim dalıdır. Canlılar alemini bitkiler, hayvanlar ve mikroplar olarak ele alır.
Felsefe boyutu itibariyle insanı, "düşünen yüksek nitelikli hayvan" olarak kabul eder. Ancak ben buna katılmıyorum. Çünkü insan, akıl, irade, muhakeme, vicdan, haya gibi niteliklere sahip sosyal bir varlıktır. Münferit yaşama değil toplu yaşama göre tasnif, tanzim ve dizayn edilmiştir. İnsanların ihtiyaçlarını teminde karşılıklı yararlanmaları için, kabiliyet, zeka ve istidatları da farklıdır. İnsan canlılar aleminin yüksek nitelikli bir türüdür. İnsanların hayvanlarla ortak yanı içgüdüleridir. Cinsellik, açlık, susuzluk vs. İnsan akıl ve irade olgusuyla içgüdülerini kontrol altına alabilir. Doğru-yanlış, faydalı-zararlı, iyi-kötü, güzel-çirkin vs. pek çok yetiye sahiptir.
Yalan; bir olayın, olgunun veya eylemin gerçeğinin/aslının dışında ifade edilmesi veya görselleştirilmesidir. Yalan söz ve eylemler kişilik özelliği midir? Bu konuyla ilgili edindiğim tecrübemi ve bilimsel gerçekleri paylaşacağım. Canlıların kendilerine özgü nitelikleri vardır. İşte bu niteliklerin genel adı karakterdir. Karakter kavramının en etkin ve anlamlı kullanıldığı tür insandır.
Psikolojide Karakter: Bireyi tanımlayan davranışlar kümesine karakter denir. Karakter ikiye ayrılır.1-fenotipik karakterler. Bunlar değişebilen, sonradan kazanılabilen davranışlar kümesidir. Hırsızlık, cimrilik, kavgacı vs davranış alışkanlıkları olan birinin eğitimle, cezayla ıslahı gibi. 2-genotipik karakterler; bunlar değişmeyen davranışlar kümesidir. Ses tonu, yürüyüş tipi, soy niteliklerini taşıyan genetik biyolojik kusur genleri. Ahrazlık, sağırlık, talasemi, diyabet vs. Değerli dostlarım, yetmişe kapı dayadım. Binlerce insan kitabı okudum. Okurken de karakter kavramının, okuduğum kişilerdeki ağırlıklarını da kalitatif olarak tartmaya çalıştım. Sonuçta şu gerçeğin hiç değişmediğini gördüm; Yalancılık kesinlikle genotipik bir karakterdir. Genler bilgi paketleridir. Bir başka ifadeyle bilgisayar yazılımıdır. Zaman zaman, geriye dönük okuduğum insan kitaplarından ne kazandım diye kendime sordum. "İYİ İNSAN KİMDİR?"in cevabını öğrendim. Özel hayatım, sosyal hayatım ve 41 yılık meslek hayatım sürecinde binlerce insan kitabı okudum. İlişkilerimde bütün farklılıkları zenginlik kabul ederek iletişim kurmayı ilke edindim. Fikrimi düşüncemi paylaşmaktan hiç çekinmediğim gibi, herkesin düşüncesine saygı duydum. Dolayısıyla okuduğum insan kitabından elde ettiğim kazanımım ne oldu diye kendime sordum. Gördüm ki; insan tek çeşit, ancak karakterler, huylar çeşit çeşit. Okuduğum doğru/iyi insanın vasıflarının şunlar olduğunu müşahede ettim. Faydalı olacağını umduğum için sizlerle de paylaşma gereği duydum. Doğru-vasıflı-iyi insan: Kendine güvenir. Muhataplarına güven verir. Ciddidir. Yılışık ve gayri samimî davranışlarda bulunmaz. Saygı duyar, saygı görür. İşini zamanında yapar savsaklamaz. Asla yalan söylemez, iftira etmez. Hata yapmaktan ve kusur işlemekten sakınır. Hiç kimsenin bulunmadığı, görmediği bir anda herkesin gördüğünü düşünerek utanma duygusu içinde yanlışa tevessül etmez. Kendisi için istemediğini başkası için de istemez. Doğruyu yanlıştan, faydalıyı zararlıdan ayırt eder. İki yanlıştan bir doğru çıkarmaz. Sabırlı olmayı aceleci olmaya tercih eder. Arkadaşının aybını/kusurunu afişe etmez, işlemesine mani olur. Suçta ve kusurda ısrar etmez. Yanlış karşısından özür dilemeyi bilir. Yanlışın, kusurun tekrarından kaçar. Önce kendisine sonra çevresine faydalı olmayı ilke edinir. Vefanın borç olduğunu bilir, vefakârdır. Kıymeti yok, cömertliği olmayınca malın. Kıymeti yok, vefası olmayınca dostluğun. Tutumludur, en az sarfla en yüksek verim alır, cömerttir, asla müsrif değildir. Kırılgan ve alıngan değil dirençlidir. Uyarıları süratle algılar, yeniliklere daima açıktır. Statükocu değil esnektir. Çevresinde ki olumsuzlukları, yanlışlıkları (görmedim, duymadım ,bilmiyorum)ifadesiyle kamufle etmez, yanlışa müdahale eder. Davranışlarının temel kaynağı ilim/bilim, akıl ve ahlaktır. Cesurdur, doğruyu takdir eder, yanlışa engel olur. İşinde fonksiyonelliği, estetikliği, uygun maliyeti ilke edinir. Yaşamı ve iş hayatı düzenli ve plânlıdır. Yaşamın farklı kesitlerindeki sorunları iş hayatına taşımaz. Aceleci fevri değildir, bin düşünür bir yapar. Son söyleyeceğini ilk söylemez. Ayrımcılık yapmaz eşitlik ilkesi içinde hareket eder. Kurumunu korur, kurumun mahremiyetini kendi mahremiyeti kabul eder. Ey! Anneler, babalar, sizin yalanlarınız çocuklarınızın genlerine işlenir de farkında olmadan yalanın tohumu olursunuz.