ÇALIŞAN DOSTU İŞLETMELER

Hac ibadeti için gittiğimiz mübarek beldede ve mübarek bir günde, bir işadamı ile işlerini konuşurken yanında çalışanların sıkça işlerinden kaytardıklarını, dolayısıyla çalıştırdığı personele güvenmediğini söyledi. Biraz daha konuşma derinleşince işyerinde ciddi sıkıntılar çektiği anlaşıldı. O mübarek yola gelirken çalışanlarından helallik almadığı ortaya çıkmıştı.
Alışveriş bir pazarlıktır, karşılıklı rızayı gerektirir. Birini çalıştırma veya birinin yanında çalışma da iktisadi bir işlemdir, bu da karşılıklı rızayı gerektirir. Bu rızada menfaatler arasında çatışma vardır. Ama birbirine fayda verme de söz konusudur. Nitekim işveren işçi çalıştırmazsa kazanamaz, gelirini artıramaz. İşçi de iş bulamayacağı için ihtiyaçlarını karşılayamaz.
Bir işyerinde çalışanların bedeni, fikri ve gönül güçlerini takviye etmek gerekir. Zira bedeni güç çalışanın ve ailesinin doğrudan maddi ihtiyaçlarıyla ilgilidir. Bu sebeple gıda, giyinme, barınma, ulaşım başta olmak üzere çalışanın ihtiyaçlarını gözetmek gerekir. Ücretleri tespit ederken ihtiyaçlar da dikkate alınır. Gerçi günümüzde çalışan fakir sayısında ciddi artış vardır. İkincisi, çalışanın fikri gücüne artırmak için onun mesleki eğitimine önem vermek gerekir. Diğer ise gönül gücüdür. Yani burada insanın motive edilmesi üzerinde durulur. Bunun için peygamberimiz “çalışanlar kardeşlerinizdir” diyerek, bunlara işaret buyurur.
Çalışanlar, işletmelerin en değerli varlıklarıdır. Bu tezi destekleyen bilimsel çalışmalara göre; “Çalışan dostu iklimi” veya “iş-yaşam dengesi” oluşturan işyerlerinde “Üst düzey çalışan tatmini sağlandığı, finansal performansta başarı elde edildiği ve bu örgütlerin daha az risk taşıdığı” görülmüştür. Öte yandan, başarılı işletmeler tarafından uygulanan Kalite Yönetim Sistemi de müşteri tatmini (dış müşteri) sağlamanın yolunun iç müşteriyi yani çalışanları mutlu etmekten geçtiğini göstermektedir.
Çalışanların hayata olumlu bakışları ve işlerinden memnun olmaları onların çalıştıkları işletmeleri de olumlu yönde etkiler. Bunun için iş ve hayat dengesi çalışan dostu kurumlarda daha yüksek verimlilik, kârlılık ve değer oluşturur. İşverenler çalışan dostu işletme yaklaşımıyla çalışan verimliliğini yükseltmek böylece kurum verimliliğini ve kârlılığı artırmaya çalışırlar. Çalışanların motivasyonu, iş tatmini, kuruma bağlılığı ve verimliliği kurumsal iletişim ortamıyla ilişkilidir.
Her sektördeki normların farklı olması sebebiyle çalışan dostu programlar da bir sektörden diğerine farklılık gösterir.
Aile destekleyici istihdam bu programlardan birisidir. Böylece hem erkek hem de kadın çalışanların iş ile aile dengesi için bazı işletmelerde uygulama yaygınlaşmıştır. İş ve aile hayatı arasında denge kurabilen çalışanın iş tatmini, motivasyonu ve verimliliği artarken aynı zamanda ailesiyle daha fazla ilgilenebilme imkânıyla birlikte yaşam memnuniyet düzeyi de yükselmektedir. Kurumlar da aile destekleyici politikalarla sadece çalışanlarına kişisel değer sağlamayı değil aynı zamanda verimliliği ve kârlılığı artırmayı da hedeflemektedir.  
Ayrıca  işletmeler hem kendi yetenekli çalışanlarını kaybetmemek hem de diğerlerini kendilerine çekmek için “Çalışan Dostu” işletme adıyla bir takım uygulamalar geliştirmektedirler. Birçok küresel nitelikli işletme ise kendilerini çalışan dostu işletme veya en iyi iş yeri gibi unvanlarla öne çıkarıp yetenekli çalışanları cezbetmek istiyor.
Yapılan bilimsel çalışma sonuçlarına göre “Çalışan dostu işletmeden” beklentiler şu şekilde sıralanmıştır. Fiziksel Beklentiler: Kreş desteği, İş yerine ulaşım (servis) imkânı,  Yemek tercihinin Çalışanlara sorulması, Çalışırken rahatlayacakları hobi alanlarının olması, İş yerinde uygun alanlarda müzik yayını yapılması, Mevcut yasal izinler dışında ödül izinler verilmesi, Performans kapsamında maddi teşvikler verilmesi, İşyeri ve kültürel geziler, Kütüphane hizmeti, Çalışanın ailesine yönelik bazı imkânlar, İş yerlerinde spor yapma olanakları, Hukuki destek. Duygusal Beklentiler: Adil ve etik muamele, Motivasyon desteği, Eğitim ve bilgi desteği, Esnek Çalışma saatleri, Mesai arkadaşlarını seçme hakkı, Kişisel değer ve tercihlere saygı, Alınan kararlara katılım, Kariyer yapma olanakları, Sosyalleşme desteği, Lider-Yöneticiye güven, Tükenmişlik ile mücadele desteğidir. 
Bir işletme için yetenekli, gayretli, ekip çalışmasına uygun, işletmesine bağlı ve üretken çalışanların bir işletme için ne kadar vazgeçilmez olduğu tartışılamaz. Bunun için tüm işletmelerin çalışanlarını değerli unsur olarak görüp bu doğrultuda çalışan dostu iklimi ve uygulamalarını geliştirmeleri gerekir. Bu amaçla meslek odaları, iş insanları dernekleri çalışan dostu işletmeleri tespit etmelidir. Sendikalar bu konuya önem vermelidir. Zira İşçilerin memnun oldukları işletmeler çalışma şartları, çalışma ortamı ve ödemeler (ücret ve eklentileri) ve çalışanlara sağlanan sosyal güvenlik hizmetlerine önem veren yerlerdir.
Çalışanlarla yönetici/işletme sahiplerinin iletişimi önemlidir. Bunun düzenli ve iki yönlü olması gerekir. Personelin tüm haklarının, bunun yanında yan haklarının da verilmesi ve bunun teşvik edilmesi zerinde durulmalıdır. Çalışan hak ettiğinde maddi ve manevi olarak ödüllendirilmelidir.
Esnek ve evden çalışma modelleri geliştirilebilir. Sosyalleşme için uygun ortamlar oluşturulabilir. Farklı kültürler ve ortamlardaki tecrübeleri dinleyip, buna göre alternatifler geliştirilebilir. Farklı fikirlere açık olmak, bunları dinleyebilmek, açık olmak ve kucaklayıcı olmak gerekebilir.
Bizim işletmelerimiz sık sık yabancıların şikayetlerinden, işlerden şikayet eder, ama rekabette ve şikayetleri çözmede neden “hep bana” anlayışında olurlar? Üstelik vicdani ve ahiret sorumluluğunu da neden ihmal ederler? Hem bireylere hem de meslek örgütlerine görevler düştüğü açık…