MONDROS, SEVR, MUDANYA VE LOZAN ANTLAŞMALARI (1)

Mondros, Sevr,Mudanya ve Lozan Antlaşmaları sebepleri ve sonuçları ile birbirini etkilemiş tarihimizde yer alan önemli antlaşmalardır. 1918-1923 yılları arasında beş senelik süre içinde yapılmış olan bu antlaşmaların hepsinin Türk Milleti açısından büyük önemi ve anlamları vardır.
İngiltere, Fransa ve İtalya’nın öncülük ettiği Batılı ülkeler 30 Ağustos Büyük Zaferine kadar, Türk Milletini yok etmeye, Anadolu’dan çıkarmaya çalışmışlardır.Bu yıllar Türk Milletinin her şeyini ortaya koyarak,var olma mücadelesini verdiği yıllardır. Ülkeyi uçurumun kenarından kurtarıp, bağımsız bir devlet kurmayı başaran Türk Milleti için bu yıllar, birçok tarihçi tarafından Türk Milletinin Ergenokon’dan ikinci çıkışı olarak kabul edilmiştir. Bu ikinci çıkışın, birinciden çok daha zor, çok daha çetin olduğu tartışılmaz. Çok meşakkatli yollardan geçirerek Türk Milletini ikinci defa Ergenokon’dan çıkaran komutan Gazi Mustafa Kemal Atatürk’tür.
MONDROS ATEŞKES ANTLAŞMASI; İmparatorluğun kaybedildiği 1.Dünya Savaşı’nının sonuda, galip devletlerle Osmanlı Devleti’nin 30 Ekim 1918 tarihinde yaptığı bir teslimiyet antlaşmasıdır. Bu antlaşma, Türk Milletini bağımsız yeni bir devlet kurmaya mecbur bırakan bir antlaşmadır denebilir.
1.Dünya Savaşında galip çıkan İtilaf Devletleri, savaşta mağlup olan devletlerle ayrı ayrı ateşkes ve barış antlaşmaları yaptılar. Bu Antlaşmaların en ağır şartları olanlar, Osmanlı Devleti ve Almanya ile yapılanlar olmuştur. Ateşkes Antlaşmaları mağlup olan devletin istediği zamana göre, tamam teslim oluyoruz, anlamında olmuştur. Barış Antlaşmaları ise, galip devletlerin istdeği zamanda ve istediği şartlarda yapılmıştır.
Savaştan mağlup çıkan Osmanlı Devleti’nin isteği ile İngilizlerle Limni Adası’nın Mondros Limanı’nda, Agamemnon Zırhlısı’nda 30 Ekim 1918 tarihinde Mondros Ateşkes Anlaşması imzalandı. Antlaşmayı Osmanlı Hükümeti adına Bahriye Nazırı Rauf (Orbay) Bey imzaladı.
24 Maddesi olan Antlaşma, Osmanlı Devleti’ne askeri, siyasi ve ekonomik yönden büyük kısıtlamalar getirmiş, devletin bağımsızlığını ve hükümranlığını ortadan kaldırmıştır. Bu Antlaşmanın 7. Maddesi ile İtilaf Devletleri, Anadolu’da lüzümlu gördükleri yerleri işgal etme hakkını elde etmişlerdir. Bu Antlaşma ile Osmanlı Devletinin fiilen sona erdiği kabul edilmiştir.
İngilizler bu Antlaşma’ya uymamışlar, Irak’da, Suriye’de ilerlemelerini sürdürmüşler Musul, Kerkük ve Süleymaniye’yi işgal etmiştir. Bu işgale direnen Ali İhsan Paşa, Hükümetten gelen emirle birliklerini Nusaybin’e çekmiştir. İngilizler Ali İhsan Paşayı unutmadılar, çok geçmeden İstanbul Hükümetine tutuklattılar ve Malta’ya sürgüne gönderdiler.
Mondros Ateşkes Antlaşması imzalandıktan sonra, İstanbul başta olmak üzere Anadolu çeşitli bölgelerinden işgal edilmeye başlamıştır.
SEVR BARIŞ ANTLAŞMASI; İtilaf Devletleri Anadolu’yu paylaşma konusunda kendi aralarında yaptıkları uzun bir hazırlıktan sonra Osmanlı Devleti ile, TBMM’nin yürüttüğü Anadolu’yu işgal edenlere karşı yoğun çalışmalar ve Milli Mücadelenin yapıldığı yıllarda, 10 Ağustos 1920 tarihinde, Paris’in Sevr banliyösünde Damat Ferit Paşa Hükümeti ile Sevr Barış Antlaşmasını imzaladılar.
Sevr Antlaşması ile Batı, yüzyıllardır hayalini kurduğu Şark Meselesi’nin (Türk Milletini Avrupa ve Anadolu’dan çıkarma) sonuçlandırmayı hefeflenmiştir. 433 maddelik ağır şartları olan Sevr Antlaşması’nı Atatürk “ Türkler için yüzyıllardan beri hazırlanmış bir suikast “ olarak değerlendirilmiştir.
Sevr Antlaşma’sı ile Anadolu bölüşülmüş, Türk Milletine İç Anadoluda 3-5 vilayet bırakılmış, Doğuda bir Ermeni Devleti ve Güney Doğu Anadolu’da özerk bir Kürt Devletinin kurulması kararlaştrılmıştı.
Sevr Antlaşması Meclis-i Mebusan dağıtılmış olduğu için, Padişah Vahdettin’in kurduğu Saltanat Şurasında onaylanmasına karar verilmiştir.
İngiltere Başbakanı Lloyd George, Sevr Antlaşması’ndan sonra “Turkey is no more “, yani Türkiye artık yok demiştir.
Sevr Antlaşması’nın imzalanmasından sonra, Kazım Karabekir Paşa meclise yaptığı teklifte, Sevr’i imzalayanların “ vatan haini “ kabul edilmesini istemiş, teklifi mecliste kabul edilmiş ve Sevr’i imzalayanların yanında 40 kişi daha vatan haini ilan edilmiştir.
(Devam edecek)