Rabbimizin haber verdiği dört sınıf insan

Bakara suresinde savaş ve hac ile ilgili 197- 207. ayetlerinde riayet etmemiz gereken hususlar açıkladıktan sonra Rabbimiz, insanların sahip oldukları ruh hallerini dört sınıf olarak şöyle bildirmiştir.
Dünya ve ahireti isteyen insan
“İnsanlardan kimisi: "Ey Rabbimiz! Bize dünyada ver!" der. Onun için ahirette hiçbir kısmet yoktur.
Yine onlardan: "Ey Rabbimiz! Bize dünyada bir güzellik ve ahirette de bir güzellik ver ve bizi ateş azabından koru!" diyenler vardır.” (Bakara 200-201)
İnsanların bir kısmı yalnız dünyayı, bir kısmı da hem dünya ve hem ahiret güzelliğini isterler. Bu iki sınıf insanların ikisinin de istek ve dua şekillerine göre kazançlarından bir nasipleri vardır. Öncekiler yalnız dünyada bir nasib alır, ahiretten mahrum kalırken diğerleri de hem dünyadan hem ahiretten nasib alırlar. Rabbimiz bir başka ayette de bu insanların kazançları ile ilgili olarak,
“Kim ahiret kazancını isterse onun bu kazancını arttırırız; kim dünya kazancını tercih ederse ona da bundan veririz; ama onun ahirette hiçbir nasibi olmaz.” (Şûrâ 20) buyurmuştur.
Benlik ve gurur sahibi insan
İnsanlardan üçüncü bir kısmın özelliklerini bildiren ayetlerde ise iş başına geçirilecek insanların, dillerine bakılmayıp durumlarının incelenmesi gerektiği hatırlatılarak şöyle buyrulmuştur;
“İnsanlardan öyleleri vardır ki, dünya hayatı hakkında söyledikleri senin hoşuna gider. Hatta böylesi kalbinde olana (samimi olduğuna) Allah'ı şahit tutar. Halbuki o, hasımların en yamanıdır.
O, dönüp gitti mi (yahut bir iş başına geçti mi) yeryüzünde ortalığı fesada vermek, ekinleri tahrip edip nesilleri bozmak için çalışır. Allah bozgunculuğu sevmez.
Böylesine «Allah'tan kork!» denilince benlik ve gurur kendisini günaha sevkeder. (Ceza ve azap olarak) ona cehennem yeter. O ne kötü yerdir!” (Bakara 204- 206)
İnsanların zenginliklerine, makam ve mevkilerine, yaldızlı sözlerine değil niyet, amel ve eylemlerine bakmak gerekir. Rabbimiz buyuruyor;
“Onlara şöyle bir baktığında dış görünüşleri sana iyi bir izlenim verir; konuşurlarsa sözlerine kulak verirsin. Ama onlar sanki bir yere dayanmış kütükler gibidir (böyle güvendeymiş gibi görünürler). Ama her gürültüyü de kendilerine yönelik sanırlar. Asıl düşman onlardır, onlardan korun! Allah kahretsin onları! Nasıl da haktan yüz çeviriyorlar!” (Münâfikûn 4)
Allah’ın rızası için kendini feda eden insan
Dördüncü sınıf bir insan grubu daha var ki Allah’ın rızasını kazanmak için kendilerini feda ederler.
“İnsanlardan öylesi de vardır ki, Allah'ın rızasını kazanmak için kendini feda eder. Allah kullarına çok şefkatlidir.” (Bakara 207)
İnsanlardan bazısı da vardır ki, Allah'ın rızasına ermek için dünyasını ve hatta canını bile verir de kendini ebedî olarak satın alır. O bilir ki mülk kendisinin değil Allah'ındır. En üstün gaye mal değil, Allah'ın rızasıdır. Allah rızası için canını veren, kendini ebedî acılardan kurtarmış ve en büyük ticarete ermiş olur. Bunlar, Allah'ın hâs (seçkin) kullarıdır. Din ve ibadet uğrunda sıkıntılara katlanırlar, Allah yolunda harp ve cihad alanlarında canlarını ortaya atarlar veya öldürüleceğini de bilse iyiliği emredip, kötülükten menederler. Bunların, bütün gözettikleri nokta, Allah rızasıdır. Yaptıklarını Allah için yaparlar, istediklerini Allah için isterler. Bunlar, kendilerini ne dünyaya ne ahirete değil; ancak Allah'a satarlar ve Allah'ın rızasını almakla da kendilerini, Allah'tan başka bütün şeylerden ve nefs-i emmârelerinden (kötülüğü emreden nefislerinden) satın almış, âzâd etmiş olurlar… Bunlar, "Ey Rabbimiz! Bize dünyada bir iyilik, ahirette de bir iyilik ver ve bizi ateş azabından koru!" (Bakara 201) diyenlerden daha mutludurlar. (Elmalılı M. Hamdi Yazır Hak Dini Kur’an Dili C.2, S. 65)

Amellerimizi bu ayetler ışığında değerlendirerek hangi gruba girdiğimizin bir muhasebesini yaparak ebedi aleme hazırlık yapmalıyız. Allah’ın rızasını kazananlardan olmamız temennisi ile…