TASARRUFLARIN YETERLİ OLUP OLMADIĞI TARTIŞMASI

Ülkelerin gelişmeleri önündeki iktisadi engellerden birisi ulusal çapta tasarruf yetersizliğidir. Bu sebeple tasarrufların artırılması ve tabii ki bunların yatırıma sevk edilmesi için çeşitli politikalara başvurulur. İnsanların ihtiyaçlarını karışlayacak yatırımları karşılayacak tasarruf yetersiz olunca bunun borçlanmaya gidilir.
Tasarruf harcanabilir gelirin tüketime gitmeyen kısmıdır. İddihar ise zenginliğin paranın, altının saklanmasıdır yani gömülemedir.
İnsanlar israf ederek aslında tasarrufa engel olurlar. Herkes tasarruf da yapsa, bu da gelişmeye engel olur. Buna tasarruf paradoksu denilir.
Prensip olarak, kişiler ve toplumlar ürettikleri kadar tüketmeli, en azından borçlanmalarını da rasyonel esaslara göre yapmalıdır.
Tasarruflar acaba yetersiz midir? Mesela bizde böyle midir yoksa kaynakları kullanmada sıkıntı mı vardır?
Devlet yani kamu kesimi en fazla israf yapılan yerdir, zira burada “devletin malı deniz…” görüşü hakim oluyor genellikle. Deniz bitince ortada domuzlar da kalmıyor. Yine üçüncü sektör denilen kesimde kontrol edilmezse ciddi suiistimaller ve kaynak israfları kolayca ortaya çıkabilir. Bu nedenle devlet ihalelerinin, harcamalarının şeffaflığı, hesap verme, kararlara katılım gibi mekanizmalar büyük önem taşır. Aksi takdirde kamu kesiminin harcaması bitmez, bunu karşılayacak borçlanmanın da arkası gelmez.
Açgözlü işadamı tipleri, “bana neci” zihniyetteki meslek mensupları, fırsat kollayan yani rant takipçisi bürokratlar, popülist beklentiler, kamu bütçesine çöreklenme, zihniyet dünyası işin esasıdır. Tabii ki ahlak veya etik bunu şekillendirir.
Yakın zamanlarda tecrübesi yaşanan, Konya ve civarında etkisi daha yoğun hissedilen holdingler aslında ülkemizde tasarrufların nasıl kullanıldığı hakkında önemli ip uçları verir.
Tasarrufun yetersiz olmasının temel nedeni israflardır. Yanlış yatırımlar, hesapsız kitapsız yatırımlar: bu sadece kamu kesiminde olmuyor, özel kesimde de pek çok şirkette gözüküyor. Özellikle bedelinin millete ödetilecek hale gelebilen politikalarla bu tür yatırımlar ve kararlar kolayca oluşabilmektedir.
İsrafların önlenmesi vatandaş üzerindeki vergi yükünün de hafiflemesi demektir. Dolayısıyla kamu kesiminde her düzeyde israfın önlenmesi üzerinde durulmalıdır.
Katılımcı bir yönetim işyerlerinde de olmalı, sendikalar, işverenler çatışmacılık kadar aynı hedeflere ulaşmak için uğraşmalı…
Aceleci kararlar çoğu zaman kaynakların israfına yol açmaktadır.
Popülizm ve bedavacılık denilen her şeyi kamu kaynaklarından beklemek de buna dahil edilebilir.
Yastık altında tutulan altınların, esasında milli geliri büyütmeyen döviz, arsa, ev, araba gibi mali yatırımlar yerine ekonomiyi büyüten hususlar teşvik edilmelidir. Yoksa günümüzde yaşadığımız fiyat köpükleri ile refah düzeyi artmaz, sadece rakamlar şişer. Oysa reel, gerçek üretimi artırmak gerekir.
Halkın ve şirketlerin tasarrufları neden reel üretimi gösteren yatırım araçlarına gitmiyor? Burada kurumsal yönetişim eksikliği kadar genelde kısa zamanda çok kazanma hırsının olduğunu söylemek mümkündür. Yani insanlar bir anda çok para kazanmak istiyorlar, sonunda tamahkar ile sahtekar çabuk anlaşıyor, ama kazanan da olmuyor. Spekülatif kazançlara meyil çok fazla…Böyle olmakla kalmıyor, bunun piyasada yolları da kolaylaştırılıyor.
Enflasyon ve diğer ekonomik sorunlar tasarruf konusundaki engeller arasındadır. Buna kitle psikolojisinin getirdiği sorunları eklediğimizde etkinin birçok kez katlandığı görülüyor.
Genel olarak ülkenin tasarruflarının yetersiz olduğu söylenir, bu varsayımdan hareketle politikalar üretilir. Ama ayrıntılara nüfuz edilince farkına varılan husus, heba edilen insan emeği ve kaynaklar olduğu görülür. Ferdi ve kurumsal her düzeyde israf önlendikçe, çalışmaya önem verildikçe ve bunun zihniyet dünyası oluşturuldukça tasarrufların pek de yetersiz olmadığı anlaşılıyor.