ÜLKE SANAYİMİZİN VE KONA SANAYİMİZİNİ DÜNÜ BUGÜNÜ PANELİ (15 EKİM 2022)-1

KONSİAD VE KONSİFED 15 Ekim 2022 Cumartesi günü İBB 1453 Çırpıcı Sosyal Tesislerinde yukarıdaki başlıkta bir panel düzenledi.
Panele konuşmacı olarak Sanayi ve Teknoloji Bakan yardımcısı Hasan Büyükdede, Konya Sanayi Odası Bakanı Memiş Kütüçü, KONSİAD genel başkanı Kemal Çelik katıldı, moderatörlüğü Adem Esen yaptı. Panele çoğunluğu Konya ile irtibatlı başta İstanbul ve Tekirdağ olmak üzere Gebze, Yalova ile başka şehirlerden de işadamları/işkadınları ile üst düzey görev yapan bazı bürokratlar ile hemşehri dernekleri dinleyici ve yorumcu olarak iştirak ettiler. Şehrin ve hemşehriliğin dinamiklerinin hareketi bakımından bu tür fikir alışverişleri ve bilgilendirmelerin derin izler meydana getirebilir. Bu bakımdan burada konuşulan hususları ana hatlarıyla gazete okuyucularıyla da paylaşmak isteriz.
Konya 40.841 km2 yüzölçümü ile Hollanda veya Belçika’dan daha geniş bir alana sahip, ülkemizin en geniş ilidir. 2021 yılı sonu itibariyle nüfusu 2.3 milyon civarındadır. İl nüfusunun yarıdan fazlası merkezdedir. Konya’nın aldığı göç ile verdiği göç birbirlerine yakındır. İl genelinde km2’ye 56 kişi düşmekte, burada il merkezinde Selçuklu ilçesi en yüksek orana sahiptir. İl geneli ile merkez arasındaki farklılıklar pek çok noktada kendini göstermektedir: merkezdeki şehirleşme göstergeleri ile sanayileşme il geneli ortalamasının epey üzerindedir. Merkez dışında daha fazla kırsal özellikler göze çarpmaktadır.
Gayri safi yurt içi hasıla rakamları (2020 yılı -000TL olarak) Türkiye 7.141.887.887; İstanbul 1.517.323.616 ve Konya 110.555.434. İl bazında kişi başına GSYİH (ABD doları) Türkiye ortalaması 8.598, İstanbul 13.914 ve Konya 7.007 (Bu rakamlar önceki yıllarda daha yüksekti. Döviz fiyatlarının yükselmesi sebebiyle son yılda dolar bazında ciddi düşme oldu)
Konya ülkemizin tahıl ambarıdır, toplam tarım arazisinin %45’i işlenmektedir. Tahıl ve diğer bitkisel üretimler bakımından ülkede ilk sıradadır. Ayrıca kümes hayvancılığı ve tarım makineleri bakımından önemli bir yere sahiptir.
İş Kur Konya il müdürlüğünde kayıtlı işsiz sayısı 2015 yılından itibaren artmaya başlamakla beraber şehrin imkanlarının genişliği sebebiyle iş bulma imkanları nispeten olumlu denebilir. Son yıllarda yabancı sermayeli şirketlerde de önemli artışlar olmuştur.
Organize sanayi bölgeleri, küçük sanayi siteleri ve endüstri bölgeleri yanında geniş ve farklı coğrafyası ile turizm ve diğer hizmetler sektörlerinde de Konya ili önemli potansiyele sahiptir.
Konya ihracatı ithalatından fazladır. Bu yönüyle de milli ekonomiye pozitif katkı sağlamaktadır.
Konya’da günümüz anlamında sanayileşme Osmanlı’nın son dönemlerinde artmaya başlamıştır. Bununla beraber tarihi kervansaraylar Anadolu’da Selçuklu döneminde ciddi bir üretimin olduğunu gösterir. Nitekim Osman Turan tarihi araştırmalarında Sultan Alaaddin Keykubat döneminde Anadolu’da bir şehrin üretiminin döneminin İngiliz ve Fransız imparatorluklarının toplamından fazla olduğunu belirtir.
Avrupa’nın el üretiminden makineye geçişi sanayi devrimi olarak bilinir. Konya’da önemli etki demiryollarıyla ile olur. İstanbul-Bağdat hattı Konya’dan geçerken tarım üretiminin artması ve bunun dış pazarlara sevki kolaylaşmıştır. Beyşehir suyunun Konya ovasına transferi de sulamada çığır açmış, özellikle tarımda yeni tekniklerin uygulanmasını kolaylaştırmıştır. Ancak bu gelişmeler adeta taşıma suyla değirmen döndürmeye benzer biçimde gelişmiş, yörenin/bölgenin kendi iç dinamiklerini değerlendirerek hem makineleşme hem de insan gücünün modern tekniklere uyumu daha sonra görülmektedir. Belki bu husus sadece Konya bölgesinin değil, ülkenin genel durumunu da yansıtmaktadır. Bunun yanında milli iktisat döneminde Konya’da önemli sayıda şirket kurulmuştur.
Kamu yatırımlarından geç nasibini almaya başlayan Konya’da şeker fabrikası, daha sonra Seydişehir Alüminyum Fabrikası ve diğer kamu yatırımları şehrin sanayileşmesine katkı sağlamıştır. Söz konusu panelde konuşan Sanayi Odası Başkanı Memiş Kütükçü bey, (kendisi de TÜMOSAN menşeli bir mühendis) iş adamı olarak şehrin sanayileşmesi bakımından TÜMOSAN’ı özel yerini vurgulamıştır.
Bu fabrikanın temel atma töreninde hatırayı aktarmak isteriz: 4 Temmuz 1976 tarihindeki temel atma törenine, Hükümet meydanında Milli Selamet Partisi önünden çocuk ve genç yaşta olan gruplar pikaplarla uzun bir yolculuk yapılarak Aksaray kavşağındaki temel atma mahalline geldik. Sanayi Bakanı Abdülkerim Doğru motor fabrikasının öneminden bahsedip, yakın zamana kadar yerli toplu iğne almak yerine ithalinin alındığını zira, yerli toplu iğnelerin kağıtlara batmadığını, motor fabrikasının motor üretiminin bu kapsamda ne büyük bir gelişme olduğunu vurguladı. Sonra rahmetli Başbakan yardımcısı Necmettin Erbakan hoca hitap etti. Konya için hedeflerini anlattı. Burada ses kaydı var. (https://www.youtube.com/watch?v=ZYRtkPuS1pU) Yüzde yüz milli üretime dayanan senelik 100 bin motor, 30 bin traktör imal edecek bu fabrika aslında dökümhane, makine işleme, kontrol cihazlara ve laboratuvarlarıyla 11 milyon metrekarelik alanda Konya OSB’nin temeliydi. Hoca, o günkü konuşmasında koca ovayı fabrikayla doldurma, yolun iki tarafına otoban yapma ve istihdamdan yani fabrikada 10 bin kişi çalışmasından bahsetti. Sanayi bölgesinde de 40 bin kişinin istihdamını öngörüyordu. Rahmetli hocanın öngörülerinde o günkü Konya nüfusu 300 binden, 500 bine çıkması var; ama bu rakam daha kısa sürede yakalanmış, şimdi 1,5 milyona yaklaşmıştır. Hoca konuşmasında, o dönemde 120 bin kayıtlı traktör ihtiyacına karşılık 40 bin traktör olduğunu dolayısıyla ihtiyacın fazlalığından bahsetti. O dönemde Türkiye’nin 6 milyar dolarlık ithalatına karşılık, 2 milyar dolarlık ihracatı vardı. Hocanın hedeflerinde, tarımda makineleşmenin artırılması ile üretimin artması ve buğday ihraç edilmesi mevcuttur. Yine özellikle dışa göçü önleme yollarından birisi olarak bu yatırımlara dikkat çekerek, sanayileşme politikasının felsefesini de hayatındaki üç olayla temel atma töreninde anlattı.
YÖK’ün ulusal tez listesinde Tümosanla ilgili üç yüksek lisans tezi görünmektedir. Üstelik bu tezler 1990’lı yılların başında, işletme ve endüstri mühendisliği alanlarında yapılmıştır. Bu yatırımın Konya ve ülke sanayiine ve ekonomisine etkileri ile beklentileri ele alan bir çalışmaya ihtiyaç vardır.
Konya merkezi ve bölgesinde son yıllardaki çok ortaklık şirketler, ciddi sıkıntılar da olsa incelenmesi gereken konulardır. Bu girişimcilik bakımından ele alınması gereken konulardır.
Haftaya Konya Sanayi odası Başkanı Memiş Kütükçü beyin panelde vurguladığı konulara temas edeceğiz.