EKÜMENİK PATRİK

Hıristiyanlık dininin üç tane büyük mezhebi vardır. Katoliklik, Ortodoksluk ve Protestanlıktır. Katolikliğin merkezi Vatikan, Ortodoksluğun merkezi Moskova ve İstanbul arasında tartışmalı iken Protestanlığın ise herhangi bir merkezi bulunmamaktadır. Genelde Amerika ve Avrupa’da yaşamaktadırlar. Ülkemizde ağırlıklı olarak Ortodoks sonra da Katolik Hıristiyanların yanında Protestanlar da vardır. Bunların çoğunluğu Rum, Ermeni ile Süryani vatandaşlarımızdır. Bunlar genelde İstanbul, İzmir ile Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde yaşamaktadırlar. Çok az sayıda diğer illerimizde de bulunmaktadır. Katoliklerin en büyük dini otoritesine Papa, Ortodoksların en büyük dini otoritesine Ekümenik patrik denir. İstanbul fetih edildiğinde Ortodoksluğun merkezi İstanbul idi. Fatih, patrikliğe karışmadı, hatta korumaya aldı. Bu durum 20. yüzyıla kadar sürdü. Milli Mücadeleden sonra çok sayıda Hıristiyan İstanbul’dan başta Avrupa olmak üzere diğer ülkelere göç etti. 1924 yılında Yunanistan’la yapılan mübadele sonucu da bazı Hıristiyanlar Yunanistan ve diğer ülkelere gitti. Bunu fırsat bilen Rusya patrikliği kendini ekümenik patrik ilan etti ve ekümenlik tartışmalı hale geldi. Tartışma devam ediyor. Esasen Ekümenik patriklik Dünya’daki Ortodoksların lideri de olması nedeni ile siyasal ve uluslararası bir güce de sahip oluyor. Osmanlı’nın güçlü olduğu devirlerde bu güç lehe olarak kullanılmış ancak zayıf dönemlerde de devlet aleyhine dış güçler patrikliği kullanmışlardır. Tanzimat ve Islahat hareketlerinde ve Mora isyanında bu durumu açıkça görmekteyiz. Cumhuriyet dönemlerinde de İstanbul’da bulunan Fener Rum Patrikliğinin yer yer Ekümenlik hususunda çabaları olmuştur. Geçmişteki süreci değerlendiren devletimiz bunu istememektedir. Ancak şu anda mevcut patrik Barteleamus gerek yurt dışında ve gerekse yurt içi gezilerinde Ekümenlik unvanını sık sık kullanmaktadır. Yakın geçmişte Trabzon’a Sümela manastırına gitmiş, orada kendisine Ekümenik patrik yazılı kaşkol verilmiş, oda almıştır. Trabzon il yöneticilerinin böylesi durumlara fırsat vermemesi gerekir. Sultan Fatih’ in fetih ederek varlığına son verdiği, Pontus Rum devletinin merkezi olması bakımından bu çok önemlidir. Zira bu gün Yunanistan’da bulunan ve o devleti ihya gayesi taşıyan devlet destekli onlarca vakıf ve dernek bulunmaktadır. Bu patriği en az on yıldır takip ediyorum, hiç rahat durmuyor. Burnunu uluslararası meselelere de sokuyor. Dikkatle takip edilmesi lazım. Devletimizin de takip ettiğini düşünüyorum.