FİNANS SEKTÖRÜNDE YAPAY (KÖPÜK, BALON) FİYAT ARTIŞ ÖRNEKLERİ-3

Borsa örneğinde, medya ekonomik balonu aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli şekillerde etkileyebilir: Olumlu ya da olumsuz haberlerin yayılması: Medya, hisse senetleri ve finansal piyasalar hakkında olumlu ya da olumsuz haberler yayabilir, bu da yatırımcıların beklentilerini etkiler ve piyasanın yönü hakkındaki görüşlerini şekillendirir. Finansal piyasaların analizi: Medya, finansal piyasaları analiz edebilir ve hisse senetlerinin hareketleri hakkında tahminlerde bulunabilir, bu da yatırımcıların eylemlerini etkiler ve ekonomik bir balonun oluşmasına yol açar. Yatırımcıları teşvik etmek: Medya, yatırımcıları borsaya yatırım yapmaya teşvik edebilir, böylece hisse senetlerine olan talebi artırabilir ve fiyatlarını yükseltebilir ve bu da ekonomik bir balonun oluşmasına yol açabilir. Panik yaratmak: Medya, hisse senetlerinin ve finansal piyasaların hareketi hakkında panik yaratabilir, bu da kaçış davranışına ve dolayısıyla fiyatların çökmesine ve ekonomik bir balonun oluşmasına yol açar.
Ekonomik balonun oluşmasına yol açan ana faktörler şunlardır: Parasal enflasyon. Düşük faiz. Yüksek ekonomik büyüme. Yatırımcıların hızlı kar beklentisi. Ekonomik balon oluşumunun en önemli erken uyarıları Ekonomik balonun oluşmasına yol açan en önemli erken uyarılar arasında aşağıdakiler yer almaktadır: Ekonomik fiyatlarda gerekçesiz artış. Yatırımcıların potansiyel riskleri dikkate almadan hızlı kazanç beklentileri. İşlem hacminde ve nakit akışında önemli artış. Hisse senedi, gayrimenkul veya emtia üzerine bahis oynamanın yaygınlaşması. Güçlü bir temeli olmayan aşırı yüksek ekonomik seviyeler. Ekonomik varlıklarla ilgili çelişkili ve yanıltıcı haberlerin ortaya çıkması. Ekonomik balonun oluşumunu etkileyen psikolojik faktörler arasında şunlar yer almaktadır: açgözlülük.ve acelecilik. “Utanmazsan dilediğini yap” sözü dikkate alınmalıdır. Bu nedenle burada meslek örgütlerinin fonksiyonlarını da dikkate almak gerekir. Zira bizdeki ahilik teşkilatı, meslek mensuplarının çıkarları ile toplum çıkarını dengeleme üzerine tesis edilmiştir.
Bu da onları arkasındaki gerçek nedenleri analiz etmeden yüksek fiyatlardan hisse senetlerine yatırım yapmaya itebilir. Bu da fiyat enflasyonuna, hisse senetlerine olan talebin artmasına ve ekonomik balonun şiddetlenmesine yol açabilir. Ekonomik balonun oluşumunu etkileyen sosyal faktörler arasında şunlar yer almaktadır: Yatırım yapmak ve hızlı bir şekilde yüksek kar elde etmek için sosyal baskı. Bu baskı, yatırımcıların riskleri doğru bir şekilde değerlendirmeden hisse senetlerine yatırım yaparak risk almalarına neden olabilir ve bu da fiyat enflasyonuna ve talebin artmasına yol açarak ekonomik balon olasılığını artırabilir. Ekonomik balonun oluşumunu etkileyen ekonomik faktörler arasında şunlar yer almaktadır: Hükümet politikaları ve merkez bankaları Fiyat enflasyonu: Piyasalarda fiyatlar aşırı yükseldiğinde, bu durum ekonomik balonun patlamasına yol açabilir. Mortgage, bireylere ve şirketlere gayrimenkullerini ipotek etmeleri karşılığında finansal kredi verilmesinden oluşur. İpotek talebi önemli ölçüde arttığında, bu durum gayrimenkule olan talebi artırarak fiyatları önemli ölçüde yükseltebilir ve ekonomik bir balona yol açabilir. Aşırı karlılık: Yatırımcılar yatırımlarından aşırı kar elde etmeyi beklediklerinde, bu yatırımlara olan talebi artırmalarına ve değerlerini büyük ölçüde artırmalarına neden olabilir ve bu da ekonomik bir balona yol açabilir. Parasal enflasyon: Ekonomide para ve kağıt para ihracı önemli ölçüde arttığında, bu daha yüksek fiyatlara ve para biriminin gerçek değerinin bozulmasına yol açar ve bu bir ekonomik balona yol açabilir. Teknoloji: Belirli bir sektörde yeni ve yenilikçi teknolojiler büyük ölçüde geliştirildiğinde, bu sektöre olan talebi artırabilir ve değerinde önemli bir artışa yol açabilir ve bu da ekonomik bir balona yol açabilir.
1980 yılında, Japonya dünyanın en büyük ekonomik güçlerinden biri haline gelirken, Japon ekonomisi büyük bir patlamaya tanık oldu. Ancak bu patlama, fiyatlarda ve hisse senetlerinde hızlı ve sürdürülemez bir büyüme ile karakterize olmuş ve 1980'lerin sonunda ekonomik bir balona yol açmıştır. Ekonomik balon sırasında, hisse senetleri ve gayrimenkuller daha önce görülmemiş seviyelere yükseldi ve kişisel servetlerde büyük bir artışa yol açtı. Ancak, fiyatlar varlıkların, özellikle de gayrimenkullerin gerçek değerini çok aştığı için bu artış sürdürülemezdi. Son olarak, ekonomik balon 1991 yılında çökmüş ve Japonya'da uzun bir durgunluk dönemine yol açmıştır. Japonya'da ekonomik balonun oluşmasına yol açan faktörler arasında Japon hükümeti ve Japonya Merkez Bankası tarafından izlenen ve varlık enflasyonu ile fiyat enflasyonuna yol açan gevşek para politikaları. Hızlı büyüme ve yoğun yatırıma dayanan Japon iş modeli bu ekonomik patlamaya katkıda bulunmuştur.
Japonya'daki ekonomik balonun en önemli ekonomik sonuçları arasında: On yıldan fazla süren uzun süreli ekonomik durgunluk. Fiyat enflasyonu, yüksek işsizlik ve yavaş ekonomik büyüme. Japonya bu zor dönemi henüz tam olarak atlatabilmiş değil. Teknoloji ürünlerinde büyüme ve yatırım sorunlarıyla balonlar oluşabilmektedir. Bazı lüks konut bölgelerine fiyat artışı beklentisi ile aşırı talep oluşabilmekte, .öylece fiyatları yukarıya doğru yapay olarak artırmaktadır. Bunun bir benzer uygulaması da şerefiye hakkının ihaleye çıkarılarak açık artırma yoluyla artırılmasıdır. Adeta güreş ağalığına benzer durumda taşınmaz fiyatları yapay olarak artırılmaktadır. Aslında varlıklı ailelerin oturdukları yerlerde görülen yapay artışlar, akınındaki orta ve düşük gelirli bölgeleri de etkilemektedir. Nitekim bunun birçok örneği görülmektedir. Belki burada emlak ve konut piyasasının düzenlenmesi üzerinde de durmak gerekir. Bazı ülkelerde emlakçı, müteahhit, arsa sahipleri aynı kişi veya tüzel kişilikte birleşememektedir. Halbuki bizde tüm fonksiyonlara sahip şirketler vardır. Bundan dolayı ülkemizde taşınmaz sektörüyle ilgili mevzuatın (yasa ve yönetmeliklerin) ihtiyaçlara göre yeniden ele alınması gerekir. Emtia, taşınmaz ve varlık fiyatları ile beklentiler ve ekonomik-faaliyetler, dolayısıyla bunun altındaki maddi ve manevi dünya arasında yakın ilişki vardır. Bunun için fiyat artışlarını geniş bir çerçevede analiz etmek icap eder.