KÜTÜPHANE HİZMETLERİ

Son yıllarda hem merkezi idare hem de mahalli idareleri kütüphanelere büyük yatırım yapmıştır. İstanbul’un tarihi kışlası Rami, artık kütüphane olarak hizmet vermek üzere sayın Cumhurbaşkanı tarafından hizmete açılmıştır. Hem kütüphanecilik hem de tarihi eserin ihyası, Hayırlı olsun.
Kişilerin veya ailelerin özel kütüphaneleri vardır. Ancak bu kütüphaneler devamlı olmamakta zorluklarda biriktirilen kitaplar kişinin vefatından sonra elden çıkarılması için yollar aranmaktadır. Oysa bu kitapların biriktirilmesinin ne kadar fedakarlık istediğini erbabı bilir. Rahmetli İbrahim Hakkı Konyalı şahsi kütüphanesini Üsküdar-Selimiye’de Vakıflar’a verdikten sonra kendisini tanımıştım. Gözü vefat edinceye kadar hep kitapları üzerinde kalmıştı. Dolayısıyla ferdi kütüphanelerden ziyade devlet kütüphaneleri ile vakıf kütüphaneleri daha verimlidir ve pek çok kitabı veya dokümanı buralarda bulmak mümkündür. Ancak kişilerin kütüphanelerinin arşivlerinin korunması bir kültür işidir. Bizde maalesef özel kütüphaneler, arşivler bazı ülkelerdeki gibi korunmamaktadır.
1973 yılında 23 Nisan günü Konya il kütüphanesinin öğrenci müdürlüğünü yaptığımda kütüphane ile tanıştım. Gerçi babamın o zaman evde elli cilt kitaplı küçük bir kütüphanesi vardı. Alpaslan İlkokulu 5’nci sınıf öğrencisi iken okul müdürü ve sınıf öğretmenimiz rahmetli Niyazi Dinç temsili Konya il halk kütüphanesi müdürlüğüne beni götürmüştü. Daha sonra da İmam Hatip Lisesi yıllarında okul kütüphanesi kolundaydım. Ama okul kütüphanesindeki kitaplar Konya’nın vefat etmiş hocalarının kitaplarıydı. Kütüphane pek de faal değildi.
Selçuklu Belediyesi başkanlık görevi dönemimizde belediyeye ait Şeker düğün salonunun altında elektrik, su masrafları da belediye ait olmak üzere Kültür Bakanlığına ait bir kütüphane vardı, ama memurunun ne zaman geldiği belli değildi. Bakanlıktan Belediye devrini talebimize olumlu cevap verilmediğinden öyle devam etti. Bu arada Dumlupınar mahallesinde belediye binasının yanında bir çocuk kütüphanesi açtık, her gün en az yüz öğrenci ilkokul, ortaokul ve lise düzeyinde geliyordu. Sonra bunu Akşemsettin, Gazali, Bosna Hersek ve Ahmet Keleşoğlu kütüphaneleri ve Selçuklu ilçe Emniyetle karakol kütüphaneleriyle genişlettik. Sonradan bizden sonraki başkan arkadaşlarımızın bunu geliştirdiklerini görmek bizi memnun etmektedir.
Kütüphane hizmetleri sayın Cumhurbaşkanının konuya önem vermesinden sonra merkezi idarenin gündemine daha yoğun girmiştir. Aslında kütüphane hizmetleri merkezi idareden ziyade yerel yönetimlerin görev alanına da girmektedir.Bizim tarihi kütüphanelerimizin dış cephelerine işlenen kitabelerde, Beyyine suresi 3’ncü ayetinden “fiha kütübün kayyime” (içinde değerli kitaplar vardır) ilahi buyruğuyla mekanın şerefi de tescillenmiştir.
Kütüphane mimarisi gibi içindeki materyalleri de değişmiştir. Günümüzde sadece basılı malzeme olarak kitap, dergi ve benzerleri yanında dijital malzemeler daha revaçtadır ve pek çok açıdan daha elverişlidir. Bunun için okuyucuların/kullanıcıların beklentileri de değişmiştir. Ayrıca kütüphaneler sadece öğrencilere değil, toplumun tüm kesimlerine hizmet verir hale gelmiştir. Belki sınai mülkiyet haklarından dolayı elde edilemeyen bazı eserler kütüphanelerden temin edilmektedir.
Kütüphaneler bina ve malzeme tedariki yayında işletme maliyetleri bakımından da idarelerin giderleri arasındadır. Bundan kütüphanelerin toplumun tüm kesimlerinin yayılması için belirli merkezlerde yayılmasını sağlamak gerekir. Kütüphanelerin bazıları yedi gün 24 saat açıktır. Ancak her yerde açık tutmak belki doğru olmaz. Şehir merkezinden uzak yerlerdeki kütüphanelerin çalışma süreleri yörenin şartlarına göre düzenlenebilir. Bir belediyemiz açtığı kütüphaneye iki eleman tahsis etmiş, öğle saatlerinde görevliler ara vermişler, öğrenciler dışarıda bekliyorlar. Görevli kapıyı açmıyor, oysa öğrenci içeri geçse personel de öğle arasını dönüşümlü yapsa amaç hasıl olacak. Yine halk kütüphanelerinde personelin tutumu ve yönlendirmesi hizmetlerin odak noktasıdır. Kitaplara ve kütüphaneye zarar vermeler yani vandallıklar da takip edilmesi gereken önemi bir konudur. Zira bazıları kitapların sayfalarını yırtmakta veya farklı zararlar vermektedir. Yine kütüphanelerin kullanımları, ses veya ışıklandırma sorunları dikkate alınmalıdır. Kütüphanelerde sosyal imkanlar arttıkça çekim yerleri haline gelmektedir. Hem bireysel hem de toplumsal gelişme bakımından kütüphane hizmetleri dijital dünyanın genişlemesi yanında önemini korumaktadır.