Mevlana’nın söylediklerini bilim yeni söylüyor…

746’ncı Vuslat Yıldönümünde Hz. Mevlana’yı anarken duygusal zekânın aslında Mevlana’nın bilimsel karşılığı olduğunu belirtmek isterim. Hz. Mevlana’nın söylediklerini bilim daha yeni söylüyor. Hz. Mevlana’nın Batıda bu kadar ilgi göstermesinin asıl sebebi de bu… Antonio R. Damasio’nun “Descartes’in Yanılgısı” adlı kitabı bilim dünyası için bir dönüm noktasıdır. Bilindiği gibi, Descartes “Düşünüyorum, o hâlde varım” diyerek her şeyin akıldan ibaret olduğunu iddia etmişti. Bu anlayış duyguları bilimsel kategoriden dışlıyordu. Yani bilim adamları “Duygular doğaüstü şeylerdir, bizim ilgi alanımızda değil” diyerek kestirip atmışlardı. 1995 yılında duygular, bilimin menzili içine girdi. Beyinde duygularla ilgili aktif alanlar bulundu ve bu alanlarda Mevlana’nın öğretilerinin yeniden tanımlanması yapıldı. İşte duygusal zekâ denilen şey, bilinçsiz de olsa Mevlana’nın öğretilerinin sistematize edilip metodolojisi oluşturularak bütün dünyaya sunulmasıdır. Duygusal zekâ aslında Mevlana’nın bilimsel karşılığıdır. Mevlana’nın Batı’da bu kadar ilgi görmesinin sebebi, onun söylediklerinin bilim tarafından daha yeni yeni söylenmeye başlamış olmasıdır. Mevlana, duygusal keşif yapmak isteyenler için müthiş bir materyal veriyor. Onu alıp yeni bilimsel verilerle çok rahat anlatabiliriz. İnternet sayesinde bütün dünyada Mevlana’nın tanınmasına vesile olabiliriz. Duygusal zekâ ile Mevlana’nın arasındaki bağlantılardan biri, öz-bilinç dediğimiz kendini tanımadır. Ardından özyönetim gelir. Kişi kendini tanıdıktan sonra kendini yönetmeyi öğrenmelidir. Mesela araba kullanmak bir beceridir. Bir kere öğrendikten sonra artık hiç düşünmeden kullanılır. Mevlana bir bakıma hayattaki önemli şeyleri beceri, alışkanlık hâline getiriyor. İnsanı hayat yolundaki trafik levhalarına yönlendiriyor, doğru yolu gösteriyor. Sonra sosyal bilinç gelir. Sosyal bilincin içinde empati vardır. Mevlana Hazretlerinin en büyük kaynağının da Hz. Peygamber (sav) olduğunu görüyoruz. Mevlana O’ndan (sav) aldıklarını çağına sunmuştur. Faydalandığı kaynaklar Kur’an-ı Kerim ve Peygamberimizin sünnetidir. Haritada nerede olduğunu bilen kişi, gideceği yere karar verebilir. Sosyal bilinçle yaşadığı çevreyi, toplumu tanır ve böylece ilişki yönetimine geçebilir. Mevlana’da duygusal zekânın bu dört aşamasının da (öz-bilinç, öz-yönetim, sosyal bilinç, ilişki yönetimi) var olduğunu görüyoruz. Duygusal Zekâ Değerleri ? Aktivist olmak ? Ümitlilik ? İyimserlik ? Cesaret ? Empati ? Kucaklayıcı, sinerji oluşturuculuk ? İç ve dış motivasyon ? İnsanlara inanmak ve güvenmek ? Mizah ve eğlenceli olmak ? Estetik değerler ? Tutkulu projeye sahip olmak ? Olumluyu görmek ? Özgüven sahibi olmak Prof. Dr. Nevzat Tarhan Üsküdar Üniversitesi Kurucu Rektörü-Psikiyatrist