SAĞLIKLI BESLENME

Sağlıklı beslenme; yaşa göre, günlük harekete ve meşgaleye göre, katkılı yiyeceklerden ziyade doğal gıdalardan , karbonhidralara daha az yer vererek, tek taraflı olmayan beslenme şeklini ifade eder. Sağlıklı beslenmede dengeli beslenme ön plandadır. Yani bütün gıdalardan aşırıya kaçmadan, kararınca yeme-içme söz konusudur.
Basında, tv programlarında ve internette gıdaların özellikleri ve beslenme şekilleri ile çok sayıda bilgi yeralmaktadır. Bunların içerisinde birçok çeşitli özellikte kilo verme tavsiyeleri (diyet) de bulunmaktadır.. Bu konulardaki bilgilerin çokluğu/yoğunluğu birçok insanda kafa karışıklığına sebep olduğu da bir gerçek. “Asla ...”, “Sakın ha...” gibi uyarılar insanları korkutup, tedirginliğe sebep olmaktadır.
Peygamber Efendimiz “ sofradan doymadan kalkın” buyurmuştur. Bu öğüt sağlıklı yaşamanın en kısa ve açık reçesidir. Beslenmede temel husus, “ne kadar harcıyorsan ( vücudun ne kadar yakıyorsa) o kadar ye”! Bu da yaşa ve harekete bağlıdır. Yeme- içme vücudun yaktığından fazla olursa, fazla alınan gıdalar vücutta yağ olark birikir. Bu kilo alma şeklinde görülür. Kilonun belli ölçülerin üzerine çıkması “ obesite” olarak tanımlanır.
Obesite günümüzde birçok hastalıkların sebebi olan bir hastalık kabul edilmektedir. Erken yaşlanma sebepleri arasındadır. Bütün organları ve sistemleri gereğinden fazla çalıştırır, zorlar ve çeşitli hastalıklar ortaya çıkarır. Genç yaşlarda sıkıntıları pek hissedilmezse de, ortaya çıktıktan sonra kalp-damar, endokrin sistemleri başta olmak üzere bütün organları etkiler ve eklemlerde yıpranma başlar. Belli bir süre geçtikten sonra, insan istese de kilo veremeyebilir. O zaman bir iç hastalıkları veya endokrin uzmanının yardımına ihtiyaç duyulur.
Beslenme şekli ve alışkanlığı her yaşta önemli olmakla beraber, orta ve ileri yaşta daha dikkatli olmayı gerektirir. Bu yaş guruplarında metabolizma yavaşladığı ( vücudun gıdaları kullanma kapasite ve hızının azalması) ve günlük aktivite azaldığı için daha planlı ve ölçülü beslenmeye ihtiyaç vardır. Bu yaşlarda herkes kendisini ayarlamalı ve beslenmesine dikkat etmelidir.
Karbonhidratlar, proteinler ve yağlar şeklinde üç gurup altında toplanan gıdalardan en fazla kilo aldıran karbonhidratlardır. Bunların başında ekmek, tatlılar, unlu-şekerli mamüller, bürek-çörek, pirinç, patetes gibi gıdalar gelir. Şekerden , özellikle mısır şurubu şekerden uzak durulmalıdır. Çayı şekersiz içmeye alışılması yararlı olur. Şekerin alışkanlık yaptığı bilinmelidir. Sıvı alımında gazlı-şekerli içecekler yerine su,ayran,açık şekersiz çay gibi içecekleri tercih etmek yararlı olur. İşlenmiş ve katkıgılı gıdalardan uzak durulmalıdır. Mümkün oduğu kadar yiyeceklerin doğal olanlarını tercih edilmelidir. Meyve suları yerine meyvelerin kendileri yenmelidir. Meyveler yemeklerden sonra değil, ara öğün olarak ölçülü olarak yenmeleri tercih edilmelidir. Meyvelerde de şeker olduğu ( meyve şekeri) unutulmamalıdır. Orta ve ileri yaşta olanların akşam yemeklerini az çeşitle, küçük porsiyonlarla erken saatlerinde yemeleri ve belli bir saatten sonra hiçbir şey yememeleri yararlı olur. Böyle yapılmasıyla gıdaların hazmedilmesine fırsat verilmiş, reflü ( yatınca yenen ve içilen şeylerin mideden yemek borusuna veya ağıza gelmesi) gibi bazı rahatsızlıklara meydan verilmemiş ve bütün organların yükleri hafifletilmiş olur. Bu şekilde gece de daha rahat geçirilir.
Daha önceden kara listede olan kırmızı et, yumurta, tereyağı gibi gıdaların artık korkulduğu gibi olmadıkları anlaşılmıştır. Bu önemli gıdalardan da ölçülü olarak yenmeleri yararlı olur. Kullanılan yağda zeytin yağına öncelik verilmelidir.
Sistemik hastalıklardan biri olan ve toplumda yaygın olan şeker hastalığında ( diabet) beslenme prensipleri farklılık gösterir. Diabette Doktorun ve Diyetisyenin planlamısına göre ara öğünler vardır. Diyabet hastası kendisine tavsiye edilen ilçlarını, özellikle verilmişse insulin, saatlerine göre alıp, ara öğünlerini, diyetini ihmal etmemelidir. Kontrol altında olmayan şeker hastalığının kalp-damar, böbrekler ve sinir sistemi başta olmak üzere bütün organlara, sistemlere zarar verdiği unutulmamalıdır.
Can boğazdan gelir, can boğazdan çıkar demiş atalarımız. Can boğazdan her zaman kolay çıkmaz. Moda diyetlere pek kulak asmadan, sofralarımızda yeşillikleri eksik etmeden, karbonhidratlara az yer vererek, sebze ağırlıklı, bakliyatları da unutmadan sağlıklı beslenmeye ve sağlıklı yaşamaya gayret edelim.
Sağlıklı olun, sağlıkla kalın.