SÖYLEMEZ ZAVİYESİ VE SÖYLEMEZ KONAĞI-RAMAZAN'I KARŞILARKEN

Yazıma başlarken perşembe günü kavuşacağımız bu mübarek Ramazan ayınızı kutlar, ülkemiz ve tüm Müslüman alemine hayırlara vesile olması dileklerimle saygılar sunarım. Değerli okurlarım; bu hafta sizlere Konya’da KANLIGÖL diye bilinen günümüzde hafta sonlarında Pazar kurulan Muhacir pazarındaki Balık halinin doğu bitişiğindeki SÖYLEMEZ ZAVİYESİNDEN, türbesinden ve konağından bahsedeceğim.

Türbe bölümü halen ayakta olan zaviyeyi Çişriye, Kadiriye ve Nakşibendi tarikatlarının halifelerinden aslen Hindistan’ın Allahâbâd şehri ahalisinden Abdullah oğlu Şeyh Hüseyin Fazıl yaptırıp vakfetmiştir. Belgelerde özel bir adla zikredilmeyen tekkeye halk “Söylemez tekkesi” dediği için literatüre de SÖYLEMEZ TEKKESİ olarak geçmiştir. Söylemez zaviyesinde Şeyh Hüseyin Fazıl efendinin türbesi mevcut olup bu yapı zaviyenin ayakta kalmış tek parçasıdır. Zaviyeye ait vakfiyelerdeki bilgilere bakılırsa, türbenin banisi Şeyh Hüseyin Fazıl efendinin kendisidir. 28 Safer 1305 / 15 Kasım 1887 tarihli vakfiyede yapılmış olarak gösterilen türbe, ihata duvarı ile çevrili arazinin tam ortasında bulunuyordu. İki hücreden meydana gelen türbenin içinde birde kabir çukuru kazılmıştır. Bu çukurun yer aldığı oda, Şeyh Hüseyin Fazıl efendinin türbesi olarak yapılmıştır. Diğer oda, kendisi öldüğünde mütevelli ve zaviyedarın oturacağı yer olarak vakfiyede belirtilmiştir.

Söylemez Türbesi’nin Konya’daki Osmanlı devri türbe mimarisine benzemesi bakımından özel bir yeri vardır. Şu anda bir çevre duvarı içinde toprak zeminden bir metre aşağı katta oluşan düzlük içerisinde bakımlı bir binadır. Günümüzde Pazar esnafı tarafından gayri resmi mescit olarak kullanılır. Söylemez zaviyesinde mescit bulunduğuna dair her hangi bir belgeye rastlanmamıştır. Ancak V. Sabri Uyar’ın verdiği bilgilere göre burada bir mescit vardı. Bununla birlikte o, yerini açık bir şekilde göstermemiştir. Onun dediğine göre dergah ve türbeninki gibi mescidin kapısı üzerinde bulunan kitabede silinmiştir. Bundan dolayı mescidin yerini tespit etmek oldukça zordur. Kadastro kayıtlarında türbenin batısında yani zaviyenin avlusuna girişin sağında dikdörtgen şeklinde küçük oda ile küçük salondan meydana gelen bir bina gösterilmiştir. Buradaki küçük oda muhtemelen mescit idi. Büyük salon ise zaviyenin tevhidhanesi olmalıdır.
Tarikat yapılarında “âyende ve revendeye “ yani gelip gidenlere yemeğin hazırlandığı ve yedirildiği mutfak bölümüde vardı. Burada ahır su kuyus bağ bahçe çeşmelerde mevcuttu. Söylemez zaviyesinin mezarlık yeri de vakfiyede zikredilmiştir. Şu anda Muhacir pazarı olarak kullanılan yer o zaman “YÜKSEK MEZARLIK” idi. Burası pazarın ilerisindeki okulları DSİ binalarının bir kısmını ve eski yıkılan stadyumun da bulunduğu alan idi. Söylemez Zaviyesinde tarıma açılmış arazi üzerinde idi. Burada oturan dervişler boş toprakları ekip dikerek geçimlerini sağlarlardı. Bu geleneği devam ettirmek isteyen Şeyh Hüseyin Fazıl efendi Konya’nın o yıllar dışında olan KANLI GÖLDE satın aldığı arazinin bir kısmını zaviye, bir kısmını da avlu yapmış, bir kısmına da ağaç dikerek bahçe oluşturmuştur. 1926 yılındaki kadastro kayıtlarında bu bilgi mevcuttur. İlk yıllarda Şeyh Hüseyin Fazıl efendinin ikamet etmesi için bir ev yoktu. Bunun için zaviye sınırları içinde vefatında gömülmek üzere yaptırdığı türbede kalıyordu. Konyalıların Söylemez Konağı adını verdikleri yapı, sonradan Adliye Nazırı Seyyid hacı Abdurrahman Nurettin paşa tarafından inşa ettirilmiş ve adı geçen şeyhin ikamet etmesi için 1902 yılında vakfedilmiştir. Kaldırılan Söylemez çeşmesi muhacir pazarı bitişiğinde idi. Kesme taştan abidevî görünümlü bir eser idi. Yerinden kaldırılmış ancak başka yere nakli olmamıştır. Saygılarımla..
Faydalanılan Kaynak: Konya’nın Kırk tekkesi
RAMAZANI KARŞILARKEN
Rahmet ayı geldi şükürler olsun
Gönüller, hâneler rahmetle dolsun
Zâhitler Ramazan keyfini sürsün
Huzurla, hoş kalasın evimizde
Şehri Ramazan, tadı hep dilimizde
Gündüzü huzurdur, gecesi huzur
Yüce Rabbimiz, her yerde nâzır
Allah diyene gönderir
bir Hızır
Huzurla, hoş kalasın evimizde
Şehri Ramazan, tadı hep dilimizde
Sâhurunda misâfirdir melekler
İftarında neş'e bulur yürekler
Her bir sevap, bin sevâba sürükler
Huzurla, hoş kalasın evimizde
Şehri Ramazan, tadı hep dilimizde
Sarılırız dört bir yandan hatîme
Yardım eli bu aylarda yetîme
Selâm, salât rasül ile beytine
Huzurla, hoş kalasın evimizde
Şehri Ramazan, tadı hep dilimizde
Bu rahmetler az mıdır ki bir kula
Bu hazlarda, değer verilmez pula
Fıtır ayında hep mekânlar nur dola
Huzurla, hoş kalasın evimizde
Şehri Ramazan, tadı hep dilimizde
Bu aylarda Rabbim, kulların gülsün
Ne hikmetler varsa kadrini bilsin
Çok yalvarıp günahlarını silsin
Huzurla, hoş kalasın evimizde
Şehri Ramazan, tadı hep dilimizde
Mustafa Kartal hocama teşekkürlerimle..