TEHLİKELİ OBRUK OLUŞUMLARI

Konya'nın Çumra ilçesine bağlı iki mahallede farklı saatlerde 15 adet obruk oluştu. İlk obruk Gökhüyük Mahallesi'nde Çarşamba Çayı Tavşanköprü mevkiinde yaklaşık 6 metre çapında 10 metre derinliğinde oluştu. Bu obruğun oluşumundan 5-6 saat sonra komşu köyde de 14 adet küçük ölçekli obruk oluştu.

Obruk denilince ilk akla gelen ilçelerden Ereğli, Halkapınar, Emirgazi, Cihanbeyli, Kulu, Yunak, Çeltik, Altınekin, ve son zamanlarda Çumra çöküyor. Gördüğümüz en büyük obruklardan bir tanesi de ismiyle müsemma Karatay ilçesi Kızören Mahallesi kuzeyinde yer alan Obruk mevkiindedir. Son 40-50 senede de bu obruk gölünde sular sürekli çekilmektedir. İşlenen bir cinayette, kurban obruk gölünden çıkarılmıştı. Rivayet öyle ki suyun 270 metre derinliğinde cesede ulaşılmıştı.
Yukarıda saydığımız ilçeler ve civarında 700'ü sığ olmak üzere 2 bin 500 obruğun olduğunu söylüyor yetkililer. Obruk ile ilgili en deneyimli akademisyenimiz ise Konya Teknik Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği Bölüm Başkanı ve Obruk Araştırma, Uygulama Merkezi Müdürü Prof. Dr. Sayın Fetullah Arık'tır.

Sayın Arık, bölgemizde son 6 ay içerisinde Konya- Karapınar çevresinde 6-7, Türkiye genelinde de 10'un üzerinde yeni obruk oluştuğunu vurgulamakta. Fetullah Hoca'nın en önemli tespitine gelirsek diyor ki, “Bu obrukların oluşumunda temel parametre çözünebilir kayaların olmasıdır. Bir yerde yer altı suyunun seviyesindeki oynamalar, akış, yön, yer altı seviyesindeki kimyasal özellikler, çözme faaliyetleri gibi birçok farklı faktör devreye giriyor. Tuzu biberi de yüzeydeki kırıklar, aktif tektonik ve bunları etkileyen diğer unsurlar. Zira 6 Şubat Kahramanmaraş depreminden 2 hafta sonra Konya'da obruklar meydana geldi.
Özetin özetini söylersek yer altı suyunun bolca çekildiği ilçelerde obruklar hızlı bir şekilde oluşuyor. Suyun şakası olmaz derler ya, doğru. Marmara Denizi'mizin altında fay hatları kaynıyor. Tuz Gölü, Haymana Barajı ve Beyşehir Gölü'nün kenarında aktif fay hatları var.
Sıcak sulara gelelim mi? Ülke genelinde kaplıca sularının çıktığı yerler genelde birinci derece deprem bölgesi. Ilgın'da, İsmil'de de fay hattı var. Afyon ve diğer bölgeleri saymaya gerek var mı? Tabiatın dengeleri ile çok fazla oynanmamak gerekiyor. Karbon salınımını artırırsanız ozon tabakasındaki delik SOS veriyor. Yer altından hoyratça su çekerseniz de eriyen kayaların marifetiyle Konya tabiri ile “Com com göçüyor.”
Fetullah Hoca, bölgenin obruk risk haritasının çıkarılması yönünde bir hayli emek harcayarak sonuca ulaştı. AFAD ile Konya Teknik Üniversitesine bağlı Obruk Uygulama, Araştırma Merkezi, 3 yıl süren çalışma sonucu obruk risk haritası oluşturdu.

Arık, Konya ile özdeşleşen obrukların 16 farklı il için de risk oluşturduğunu, "Karaman, Aksaray, Niğde yine Konya kuzeyindeki Ankara'da, Eskişehir'de, Sivas, Çankırı, Yozgat, Çorum'da, daha Doğu'ya doğru Bitlis'te, Siirt'te, Batman'da, Diyarbakır'da, daha batıya gittiğimizde Afyonkarahisar'da, Denizli'de, Manisa'da da Konya'daki gibi obruk risk haritasının planlandığını açıkladı.

Ancak aynı deprem risk haritaları gibi zemini ve özellikle de zamanı hiç belli olmuyor. Tüm bilirkişiler 7'nin üzerindeki bir İstanbul depremini öngörürken Kahramanmaraş ve Hatay illerimiz civarında çok büyük bir Orta Doğu depremini görmedik mi?
Gerçi biz de sütten çıkmış ak kaşık değiliz de! İğneyi kendimize, çuvaldızı başkasına batıralım. Amik Ovası'nı imara açanların, alüvyon zemin üzerine yüksek katlı binaları yapanların hiç suçu yok mu? İnşaat ruhsatnamesini bırakın projesi dahi olmayan binaların yapımına göz yumanlar, büyük vebal altındalar.
Nereden geldik bu satırlara? Obruk risk haritalarımız, diyelim hazırlandı. Ancak çöküntünün koordinatları ve zamanı belli değil ki. Yer kürenin ne zaman çökeceği, üzerinde çalışan tarla sahibi ve traktörünü ne zaman yutacağı belli değil.
O zaman imar planı yapar gibi Türkiye genelinde bölgelere göre tarım bitkileri ekim planı yapılmalı. Yine tekrar edelim. Suyun gani olduğu ülke topraklarında pancar, ayçiçeği, mısır ve diğer suyu seven bitkiler ekilmeli. Konya'mızın aldığı yağış miktarı da dikkate alınarak bakliyat ve tahıl türü bitkiler ekilmeli. Böylece yer altından çekilen su azalır, obruk riski ve miktarları da düşer.
Yapmaz isek,
yer altında suyun kaybolduğu, yer üstünde de bol miktarda obrukların görüldüğü bir coğrafi bölge oluruz.