İSTANBUL FİNANS MERKEZİ KANUNU

Birkaç inşaat şirketi ve emlakçının ifadesine göre, İstanbul’da lansmanı (yeni ürünün tanıtılması) düşünülen büyük inşaat projeleri için gece yarılarında vatandaşlar sıraya girdiler. Dövizdeki tırmanma ve bazen küçük düşmeler, altında ve taşınmaz fiyatlarındaki fırlamalar iç piyasada önemli miktarda paranın kısa sürede yer değiştirdiğini gösteriyor. Herhalde önemli olan kuralları iyi düzenleyip, denetlemek ve ekonominin hedefleri doğrultusunda yönlendirilmesini sağlamaktır. Ekonomi mesafe aldıkça farklı kurumları ve araçlara ihtiyaç doğmaktadır. Bunlardan birisi “finans merkezi” ihtiyacıdır.
İstanbul’da finans merkezi ile ilgili girişimler uzun süre önce başlamış ve bununla ilgili epey mesafe alınmıştır. Cumhurbaşkanlığı Finans Ofisinde şunlar belirtilmektedir: “Medeniyetlerin bağlantı noktasında yer alan konumu, dinamik ve nitelikli insan kaynağı ile İstanbul Finans Merkezi (İFM), değişen küresel ve bölgesel ihtiyaçlara cevap verecek nitelikte bir finansal ekosistemdir. T.C. Cumhurbaşkanlığı Finans Ofisinin koordine ettiği ve yürüttüğü çalışmalar doğrultusunda dünyanın önde gelen ve hızla büyüyen finans merkezleri arasında yer alan İFM, küresel finans mimarisinin yeniden tasarlandığı bu süreçte, yeni bir çekim merkezi olmayı ve küresel finans merkezleri arasında üst sıralara yerleşmeyi hedeflemektedir. Bu çerçevede İFM Projesi, varlığa dayalı finansmanı öne çıkaran “katılım finansı” ve dijitalleşen dünyaya yeni açılımlar kazandıran “FinTek” ile gelişmeyi amaçlayan bir strateji etrafında şekillenmektedir. Finansal ağırlık merkezinin coğrafi olarak değiştiği bu dönüşüm sürecinde İFM, bankacılık ve banka dışı finans kurumları, sermaye piyasaları kuruluşları, finansal yatırım ve portföy yönetim şirketleri gibi geniş bir yelpazedeki finansal kurumları ve kuruluşları bünyesinde barındırmayı planlamaktadır. Hâlihazırda kamu bankalarının, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının ve finans kesimi düzenleyici ve denetleyici otoritelerin bulunduğu proje inşaatı devam etmektedir. Türkiye’nin finansal altyapısının daha verimli bir yapıya kavuşturulmasına katkıda bulunan İFM Projesi’nin vizyonu küresel ve bölgesel sürdürülebilir finansal ortamın tesis edilmesine katkı sağlamaktır”. (https://www.cbfo.gov.tr/ifm-projesi-hakkinda)
28 Haziran 2022 tarih ve 318880 sayılı Resmi Gazetede İstanbul Finans Merkezi Kanunu yayınlandı. Kanunun amacı, Türkiye’nin finansal rekabet gücünü uluslararası alanda artırmak, finansal piyasalar ile ürün ve hizmetlerin gelişmesine ve derinleşmesine katkıda bulunmak, uluslararası finans ve sermaye piyasalarına entegrasyonu güçlendirmek ve bu sayede İstanbul Finans Merkezinin önde gelen küresel finans merkezlerinden biri olmasını sağlamaktır.
Kanunda merkezin işletilmesi ve finans merkezinde gerçekleştirilecek faaliyetler ile bunlarla ilgili teşvik, indirim, istisna ve muafiyeti düzenlenmiştir. Kanunun uygulanmasındaki finansal faaliyetleri düzenleyen 8 kanun kapsamındaki faaliyet ve işlemler yer almaktadır. Kapsam dışında ile koordinatlı kroki ve liste ile tespit edilen Ümraniye bölgesindeki alan verilmiştir. Bura dışındaki alan kapsam dışıdır. Yine kanunla alan ve katılımcı belgesi, tek durak büro, finansal hizmet ihracı yer almaktadır. Ortak düzenlemelerde katılımcıların belge düzenlemesi, Türkçe dışında dil kullanımı, mevzuata aykırı olmamak kaydıyla hukuk seçimi gibi konular ile yabancı personel çalıştırılması düzenlenmiştir. Ayrıca taşınmazların düzenlenmesi Çevre, Şehircilik ve İklim değişikliği bakanlığı yetkisine bırakılmıştır. Yasa gereği bu konuda Cumhurbaşkanlığınca bir uygulama yönetmeliği çıkarılacaktır.

Buradaki fırsatlardan birisi katılım bankalarına yöneliktir. Nitekim bu konudaki bir çalışmamızda şunları belirtmiştik: “Kanaatimizce, 2023 vizyonu kapsamında katılım bankacılığının hem hizmet kalitesi ve ürün çeşitliliği hem de rakamları günümüzden çok daha iyi konumda olacaktır. Bankacılık sektörünün ve makroekonomik göstergelerin son on sekiz yıllık bilgileri analiz edildiğinde, geleceğe dönük tahminler katılım bankaları hacminin yaklaşık ikiye katlanacağını, şubeleşmenin artacağını ve toplam bankacılık pastası içerisindeki payın yüzde 10 ila 12 arasında olacağını göstermektedir. Mevcut dönemde katılım bankalarının mevduat ve kredi büyümesi (2014-2016 yılları hariç) bankacılık sektörünün 1,5-2 katı arasındadır. Katılım bankaları bu şekilde büyümeye devam ederse bankacılık sektöründen pay almaya devam edecektir. Tabii, katılım bankacılığı ile ilgili hedeflere ulaşmak belli bir zaman alacaktır. Ancak bu, zor bir hedef olarak görülmemelidir. İstikrarın korunması, finansal kurumların müşteri memnuniyeti ve personel politikalarını iyi şekilde yönetmesi, piyasaların analiz edilmesi, yeni ürünlerin hizmete sunulması ve müşteri portföyünün geliştirilmesi hedeflere ulaşmayı kolaylaştıracaktır. Dünyada 2 trilyon dolara yakın hacme sahip olan İslami finansın maalesef ki bir merkezi yoktur. İstanbul ise bu açığı dolduracak potansiyele sahiptir.” (https://tkbb.org.tr/Documents/tkbb-yayinlari-97/KATiLiMFiNANS-SAYi23-tr-en-dijital-YENI.pdf)
Bu vesile ile kurban bayramınızı tebrik eder, selam ve hürmetlerimi sunarım.